میدان سعادت (سعادت آباد) میدان بزرگ قزوین صفوی؛ بازخوانی تحولات تاریخی در دوره صفوی و قاجار

بخش زیادی از ساخته های دوره پایتختی قزوین در زمان شاه‌طهماسب تخریب شده و در حال حاضر آثار محدودی از آن‌ها پابرجاست. بخشی از این تخریب ها به حدی بوده که حداقل نشانه های موجود از آثار نیز از بین رفته و تنها در متون و اسناد تاریخی می توان نامی از آن‌ها را مشاهده کرد. یکی از این عناصر از بین رفته در قزوین صفوی میدان اصلی شهر است. در پایتخت های صفوی میدان به‌عنوان یکی از عناصر مهم حکومت و فراتر از یک کالبد، از نگاه عملکردی نیز شایان توجه بوده است. مطالعاتی که درباره شهر صفوی قزوین انجام شده تلاش کرده اند تا فضای شهر شاهی را علی الخصوص در دوره اوج خود تصویر کنند، اگرچه که در نتایج نهایی آن‌ها تفاوت هایی وجود دارد. درباره میدان سعادت به‌طور مستقل و با بررسی تمام شواهد، مطالعه دقیقی وجود نداشته و اغلب در خلال بررسی شهر صفوی قزوین از این میدان یاد شده است. بررسی و بازخوانی تحولات تاریخی میدان نیاز به یک مطالعه دقیق تر را پررنگ تر می کرد. اینکه این میدان از نظر وجوه کالبدی و عملکردی و همچنین مکانی چه ویژگی هایی داشته ساختار کلی این مقاله را شکل داده است.در این مطالعه تلاش شده با بررسی و تحلیل اسناد و مدارک تاریخی، شواهد کالبدی و علی الخصوص توصیفات تاریخی موجود، تصویری از وضعیت میدان سعادت ارائه شود. این مطالعه با روشی تفسیری تاریخی به تحلیل روایی و تشریحی از رخدادها و توصیفات در این باره پیش رفته است. در کنار این مطالعات پیمایش های میدانی نیز مدنظر بوده و شواهد کالبدی موجود در محل بازار و محدوده میدان بررسی شده اند. علاوه بر پرداختن به وضعیت کالبدی و عملکردی میدان در عصر صفوی، تلاش شده تا تحولات تاریخی میدان در عصر قاجار و پهلوی نیز مرور شوند. در این راستا نحوه تعامل و ارتباط بین میدان اصلی قزوین صفوی با دیگر عناصر کلیدی شهر و محدوده بازار قزوین و آثار آن مورد کنکاش قرار گرفته است. با توجه به نتایج حاصله، میدان سعادت یک میدان عمومی شهری است که در کنار بازار و دیگر عناصر کلیدی، محل بازنمایی سیاست ها و دیدارهای شاه نیز بوده است. موقعیت مکانی این میدان با دو احتمال و با توجه به نشانه های موجود و محورهای شاخص صفوی ارائه شده است. فضای میدان بعدها توسط بازار قزوین و ساخت‌وسازهای اطراف آن پُر شده است. باید در نظر داشت که درک دقیق و قطعی مکان، ابعاد، شکل و ویژگی های میدان نیازمند مطالعات و علی‌الخصوص گمانه های باستان شناسانه است که باید مدنظر قرار گیرد.

Sa’adat Square (Meidān-e Saādat), Qazvin Safavid Grand Square; Re-reading and recognizing in Safavid and Qajar Era

Qazvin one of the main city in Safavid Era. This city is a capital of Iran in these era. Many of buildings in Qazvin at capital period was built the reign of Shah Tahmasp. At now these buildings and complex were destroyed and only a few evidence of them remain. Some of these demolitions have been so great that at least the existing signs of building and complex have been lost and their names can be seen only in historical texts and documents. One of these safavid Era elements in Qazvin which has been destroyed, is the main square of the city. The square in the capitals of the Safavid Era, was one of the important elements of government and in addition physical aspect, it was remarkable functional point of that. Past Studies of the Safavid city of Qazvin have attempted to depict the atmosphere of the royal city, especially during the era of greatness, although there are some differences in their final results. In some of these studies, the main square of safavid city is Sa rsquo;adat square (Meidāne Saādat or Senke Maidan), which is mentioned simultaneously with the Meidāni Asbi Shāhī (Atmeidan). Sa rsquo;adat square is the subject of this article. There is no detailed study or paper about Sa rsquo;adat square independently with analyzing all the evidence. This square is often mentioned during the study of the safavid city of Qazvin. As a result studying and identify the historical evolution of the square highlighted the need for a more detailed study about that. The physical condition of this square, as well as located and how it relates to the Meidāni Asbi Shāhī, has formed the general structure of this research. This study, tries to provide a show of the situation of Sa rsquo;adat square by examining and analyzing historical documents, physical evidence and especially existing historical descriptions. In addition to these studies, field surveys have also been considered and physical evidences around the market (Bazar) and the square area have been studied. In addition to addressing the physical and functional condition of the square in the Safavid era, the historical evolution of the square in the Qajar and Pahlavi eras has been reviewed. The interaction and relationship between the main square of Safavid Qazvin with other key elements of the city and the area of Qazvin Bazaar and its elements have been studied. According to the results, Sa rsquo;adat square is a public urban square, along with the bazaar and other key elements, has also been a place of representation of the Shah #39;s policies and meetings. The location of this square, although presented with two possibilities, seems to be more filled later by Qazvin Bazaar and its constructions. It should be noted that an accurate and definite understanding of the location, dimensions, shape and characteristics of the square requires field studies and especially archaeological excavation that must be considered.