گونه شناسی حل فضای واسط (میاندر) در گرمابه های تاریخی استان فارس

گرمابه‌ها، بناهایی عام المنفعه و درخور توجه با تنوع فضایی و هندسی بالا در معماری ایرانی می باشند که آموزه های قابل استخراج و ارزشمندی را در خود نهفته اند. مساله سلسله مراتب فضایی و کنترل ارتباطات بصری، یکی از شاخص ترین مسائل طراحیِ مورد توجه در گرمابه‌ها به شمار می رود. این پژوهش سعی بر آن دارد که به چگونگی حل این مساله در فضای میاندر، به عنوان فضای واسط، بین دو بخش خشک و مرطوب حمامها یعنی سربینه و گرمخانه بپردازد و نسبت های میان این فضاها و همچنین، راهکارها و ترفندهای هندسی و فضاییِ معماران پیشین، جهت حل این نظام سلسله مراتبی با هدف جداسازیِ بصری و دمایی، مورد کنکاش قرار گیرد؛ در این راستا با بهره گیری از راهبردهای توصیفی تحلیلی و استدلال منطقی، به جمع آوری داده های کلیه lrm;‌ی گرمابه lrm;های عمومی استان فارس، از دوره صفویه تا پهلوی، پرداخته شد و از طریق مقایسه های تطبیقی و تحلیلی، گونه های مختلف میاندر، اجزای آن، هندسه، زوایا و نظام سیرکولاسیون آنها جهت جداسازی های بصری و دمایی، مورد بررسی و گونه شناسی قرارگرفت.درنتیجه ی تحلیل lrm;ها و مطالعات تطبیقیِ انجام شده مشخص شد، جهت ایجاد سلسله مراتب فضایی و کنترل بصری و دمایی در قسمت میاندر، در گرمابه‌های عمومی با مقیاس متوسط، غالبا از عنصر دالان استفاده شده که شکل غالب این دالان، u شکل است. این فضا دارای دو تا چهار چرخش داخلی و هم چنین چرخش نسبت به محور ورودی بوده است. این در حالی است که در گرمابه‌های با مقیاس بزرگ، عنصر هشتی، با عملکرد فضای تقسیم به فضای میاندر اضافه می‌گردد و در گرمابه‌های با مقیاس کوچک‌تر، تنها عنصر دیوار و میزان چرخش کمتر هندسی، عامل ایجاد سلسله مراتب در قسمت میاندرِ گرمابه بوده است.

The role of intermediate space (Mian-dar) in solving Spatial Sequence, in Iranian historic Bathhouses of Fars province

Bathhouses (Garmabeh) are beneficial and worth concerning public buildings in the history of Iranian Islamic architecture, which include excellent factors in each one of their spaces. Hierarchy is one of the most apparent qualities of these buildings, which is the main concern of this paper, introducing Miandar [middle corridor] as the space between Sarbineh [cloakroom] (place for undressing, resting and conversing, located past the entrance and before the Garmkhaneh) and Garmkhane [hot chamber] (Main place where washing and massaging takes place), which brings this quality in such space. This research will dig into the secrets of architects that made this fact possible, which are studied in the scale of bath rsquo;s three main spaces (Sarbine, Garmkhaneh and Miandar) and tools and methods they rsquo;ve used in anatomy of Miandar. Therefore, by gathering the information of all of Fars rsquo; public baths from the Safavid to Pahlavi Period, researchers studied and analyzed mechanisms of hierarchy in Miandar and geometry and circulation in the main three parts of these public baths and their effects on this quality. Concerning this study and analysis on calculations and tables, this paper has found that there is a specific area proportion between Sarbineh, Miandar and Garmkhaneh; The results also show, Corridor (Daalaan) is the main element used in Miandar of medium sized bathhouses, which is often U shaped and includes 2 to 4 turns inside itself. But in the large scaled bathhouses, corridors join forces with Vestibules (Hashti) which are halls to access other minor spaces; and in small bathhouses, architects on have only used walls and short turns in combining with corridors to separate two main bathhouses rsquo; spaces, creating a sense of hierarchy.