بررسی درون نگرانه ی معماری مسجد جامع اصفهان با تاکید بر زمینه یابی مفاهیم غیبی غزلیات فارسی(حافظ و مولوی)

میان ساختار های پنهان مساجد و مفاهیم غیبی متجلی در ادبیات غیبی ایران ارتباط تنگاتنگی وجود دارد که نشانگر حساسیت های اعتقادی در شیوه ی ساخت مساجد مشهور ایران به خصوص اصفهان بوده است.لذا این سوال پیش می آید که چه عاملی سبب تجلی مفاهیم غیبی در معماری مساجد و در مقیاس کوچکتر در مساجد اصفهان شده ست؟ و در آن چه شواهدی از تائیدات غیبی در باعث ایجاد حس تقرب و جاودانگی می شود؟ در این راستا این پژوهش با هدف پاسخ به سوالات مطرح شده ، به طور خاص در مسجد جامع اصفهان می کوشد به عواملی بپردازد که باعث تجلی غیب در این بنا شده است. روش پژوهش کیفی و مبتنی بر بررسی نمونه موردی با استفاده از شیوه ی زمینه یابی و ثبت مشاهدات توصیفیتحلیلی با رویکرد درون نگرانه است. ابتدا با شیوه ی زمینه ای و با مراجعه به منابع غیبی در ادبیات (اشعار حافظ و مولوی به عنوان افرادی واصل بر غیب با کارگیری مفهوم مثالی قوه ی خیال)، عوامل اجتماعیکالبدی غیبی به عنوان شاخص های ایجاد معماری غیبی ارائه شده و سپس با بررسی نمونه موردی توصیفات درون نگرانه و برداشت های درونی از مفاهیم مستتر در معماری مسجد جامع اصفهان، در جهت تدقیق عوامل موثر در جاودانه شدن این مغیب ارائه می گردد. از جمله ی مفاهیم غیبی ،مفاهیم مربوط به عالم مثال است. مفهوم مثالی و مدرِک مرتبط با آن یعنی قوه ی خیال، به ایجاد رابطه ی انسان با عوالم غیبی در سلسله مراتب عوالم مادی،مثالی و ملکوتی می پردازد که با تامل در آن ها می توان بر نحوه ی دریافت های غیبی شاهدان غیب در شئون تمدن مبتنی بر غیب، از جمله معماری دست یافت. در مسجد جامع اصفهان به واسطه ی مفاهیمی چون : بیرون گردن نعلین، خرقه ی می آلود، انشای هندسه ی درون، تتق غیبی، خرابات، جام جم و غیره، نحوه ی دستیابی به مفاهیم غیبی را در بنا تبیین می گرداند. نتایج اجمالی این تحقیق حاکی از این است که ساختار غیبی مسجد به دلیل تجلی مفاهیم غیبی ناشی از نحوه ی کاربرد ابزارهای تجلی زمان خود از جمله ادبیات و معماری غیبی ، امکان ایجاد قرار و سرانجام حس تقرب در این بنا شده است.

Surveying Introspection of Architecture of Jame` Mosque of Isfahan with Emphasis on Grounded Study of Unseen Concepts of Hafez' and Mulavi's Lyrics

There are close relationships between hidden structures of mosques and unseen concepts embodied in Persian language and literature of Iran that show that construction of famous mosques in Iran, especially in Isfahan Style are immortal and timeless. A question arises in this context as to what factors have led to the manifestation of unseen concepts in the architecture of Isfahan mosques objectively? In this regard, this research aims to answer the questions raised, especially in the mosque of Isfahan and tries to address the factors that led to the manifestation of the unseen in this building. The research method is the qualitative and describes the case study by introspection and grounded theory. The method refers to the unseen sources of Persian literature of Iran Hafezchr('39')s and Mulavichr('39')s lyrics to extract unseen concepts then introspective descriptions of case study are presented as internal perceptions of the manifestation of concepts in the architecture of the mosque of Isfahan.The emergence of The Unseen Nature of existence is Divine Hidden Manifestation in the mirror of architecture of the placetime of worship can be a container of intuition of unseen realms of existence. The paradigmatic allegorical immortal language of unseen architecture in Jam eacute; Mosque of Isfahan is full of glimpses of witnesses in different periods, in desire to intuit unseen realities. In this mosque, concepts derived from the Hafizchr('39')s and Mulavichr('39')s poems as persons who have indwelled in unseen realm and speak about the realities allegorically that can be employed as esoteric meanings of architecture with their manifestation in place and time. This research is done with hope to use the unseen meanings in mosque architecture to upgrade them as reminder of unseen realities and in a higher level as unseen places.