چارچوب تبدیل فرایند شکل‌گیری پروژه‌های بزرگ‌مقیاس دربافت‌های تاریخی به محرک توسعه (کاتالیست) مثبت موردپژوهی: بافت تاریخی نجف اشرف

بافت های تاریخی به عنوان یک سیستم زنده نیاز به تکامل و دگردیسی در طول زمان دارند. در این میان، مداخلات بزرگ مقیاس معماری نیازمند توجه ویژه ای است تا در جهت حفظ ارزش های بافت در توسعه های بعدی عمل نمایند. چگونگی تبیین و تعریف چارچوبی به منظور اکتشاف روندهای پیاپی چنین مداخلاتی و نحوه تبدیل آنها به محرک توسعه مثبت در مسیر تغییرات بعدی، پرسش اصلی پژوهش حاضر است. هدف این پژوهش، توصیف و تحلیل مداخلات بزرگ مقیاس، در دامنه زمانی سه دهه پیش، در محلات چهارگانه شهر قدیم نجف و صورت بندی رویکرد و اصول حاکم بر مداخله پیرامون حرم مطهر علوی در جهت اصلاح روندهای پیشین و دستیابی به اصول طراحی شهری به منظور تبدیل آن به محرک توسعه مثبت بوده است. بستر پژوهش شهر قدیم نجف اشرف و مصادیق بررسی شده نیز طرح توسعه پیرامون حرم مطهر و مداخلات تجاری و مسکونی واقع در محلات چهارگانه بوده است. مطالعه حاضر با بررسی های اسنادی و تطبیقی ، به روش استنتاجی و منطق حاکم بر پژوهش های موردی به واکاوی مداخلات بزرگ مقیاس پرداخته است. استفاده از روش موردپژوهی، امکان تحلیل های موردی و بین موردی را نیز فراهم نموده است. بر اساس چارچوب حاصل از مرور متون نظری، نگاهی جامع بر اساس کل گرایی، میزان تحرک توسعه، حساسیت به زمینه، کنترل پذیری، پیش بینی ناپذیری، اثربخشی تکوینی و تشخص بخشی می توانند امکان تبدیل پروژه های بزرگ مقیاس به محرک توسعه مثبت را فراهم آورند. بر اساس نتایج پژوهش و کاربست مدل مفهومی در ارزیابی نمونه های موردی، توجه به الگوی توسعه تاریخی بر اساس رویکردی جامع، نگاه رفت و برگشتی از کل به جزء و بالعکس، حفظ تناسب دانه بندی، پیوند نسوج ارتباطی ملموس و غیرملموس و ظرفیت سنجی واقعی و مدیریت مکان متناسب با ویژگی های زمانی از مشخصات شکل گیری محرک توسعه مثبت در بافت تاریخی نجف اشرف بوده است. دستیابی به تعاریف مشخصی از انسجام و پیچیدگی در راستای شاخص های فوق، زمینه حفظ بافت های تاریخی در مسیر توسعه و جلوگیری از شکل گیری محرک توسعه منفی را فراهم می آورد.

Framework of Changing the Process of Shaping LargeScale Projects to Positive Urban Catalyst in the Historical Context Case Study: Old City of Najaf

Historical context as a dynamic and live system needs to change and transform during the time. Among the key drivers of changes, economic and political dimensions are effective on determining the type, nature and implications of transformation. On the other hand, the needs of residents in such contexts is also constantly changing. Sociophysical assets in the context of historical contexts due to nonrecurring values in them, than other urban contexts are important. Urban development documents act as the tools of the quality and identify control in historical contexts. Review of previous interventions indicated that any largescale intervention in addition to the social impact of architecture, have interactive impact on the type and severity of subsequent changes and the whole of old city. The purpose of this description and analysis of largescale interventions and mega structure projects in four neighborhoods of the old city of Najaf as a negative catalyst and urban design principles of the Holy Shrine of Imam Ali redevelopment projects as a positive catalyst for the future transformation as a guide. The study also examined the context of the old city of Najaf and examples of the development plan of the holy shrine as a positive catalyst and interventions in the commercial and residential areas as negative catalysts. This study reviews the documents and apply the comparative research method and using the deductive techniques and case study research method for examine of largescale interventions. Using the case study method allows analysis of the cases. Based on the results, a comprehensive view of holistic approaches, sensitivity to context, control of unpredictability, the effectiveness of developmental and gradual and progressive effectiveness and branding and distinction become parts of the most important criteria for guiding largescale projects toward changing to positive urban catalysts. Application of the conceptual model in evaluating cases reveals that, paying attention to the new development projects in historical areas based on a comprehensive approach, maintaining grain proportionality, tangible and intangible identities in accordance with the time characteristics values have been the characteristics of the shaping the positive development catalysts in the historical context of old city of Najaf Ashraf. Among the principles and strategies considered in the development plan for the Alavi Holy shrine and indicators for converting previous interventions into a catalyst for negative development, four key strategies to explain interventions in historical contexts have been presented as a catalyst for positive development; 1. Explain the role and place of design in the whole city. 2. Explain the method of intervention on a large scale in the historic city. 4. Pay attention to the pattern of historical development. 5. Prevention of domino changes. Achieving clear definitions of coherence and complexity in respect of the above indicators provides the basis for preserving historical contexts in the path of development and preventing of a negative catalyst.