تحلیلی میان‌رشته‌ای بر تعارضات معماری مسکن آپارتمانی با سبک زندگی اسلامی با استناد به آموزه‌های نقلیِ اسلام

یکی از مباحثی که طی سال های اخیر، محل بحث فراوان در مجامع دانشگاهی و اجرایی بوده است؛ موضوع مسکن آپارتمانی در معماری و شهرسازی معاصر ایران است که تاکنون چالش های نظری و عملی فراوانی پیرامون آن شکل گرفته است. اگرچه این موضوع در خصوص تمام ابنیه شهری محل بحث است اما در خصوص ابنیه مسکونی، اهمیت و ضرورت پرداختن به آن، مضاعف است. زیرا توسعه عمودی در ابنیه مسکونی با بسیاری از وجوه اعتقادی و فرهنگی جاری در کشور ما به عنوان کشوری اسلامی، تعارضات و تناقضاتی جدی را ایجاد کرده است که عمده این تناقضات را می توان با استناد به آموزه های اسلامی (به ویژه آموزه های فقه شیعی) آشکار نمود. بر این اساس، مسئله ای که محور این پژوهش را تشکیل می دهد عبارت است از تحلیل معماری مسکن آپارتمانی از منظر سبک زندگی اسلامی در این مقاله برای پرداختن به این مسئله از تحلیلی میان رشته ای و روشی ترکیبی استفاده شده است؛ به نحوی که در مقام گردآوری داده ها از روش اسنادی و در مقام تحلیل داده های حاصل از متون دینی از روش های تحلیل محتوای کیفی و استدلال منطقی استفاده شده است. طبق یافته های این پژوهش، الگوی توسعه عمودی ابنیه مسکونی که به طور خاص در قالب آپارتمان جلوه گر شده است به دلایل متعدد از منظر متون دینی مطلوبیت ندارد که از مهم ترین این دلایل می توان به مواردی همچون تقابل با ترویج برخی شعائر دینی، ایجاد مزاحمت ساختمان های بلند در تهویه ابنیه مجاور، تقابل با انجام برخی تکالیف اجتماعی، تقابل ضمنی با برخی از آیات و ادعیه و تضعیف فرهنگ عفاف و حجاب اشاره نمود که تحلیل درون دینی برخی از این موارد در مسکن آپارتمانی برای اولین بار در این پژوهش تبیین شده است که همین مهم، وجه بداعت این پژوهش را تشکیل می دهد.

An Interdisciplinary Analysis of the Conflicts of Apartment Housing Architecture with the Islamic Lifestyle Based on Islamic Narrative Teachings

Islamic texts have significant capacities in various fields of human knowledge. Among the issues raised in these religious texts is architecture and its features that on this basis, till now, some researches have been done on the Islamic architecture.One of the main problems which have been considered during recent decades (especially in the field of urban development) is development pattern which can be classified into two main patterns: horizontal development pattern and vertical development pattern. But due to various problems, in recent decades, in most cities especially in metropolises, vertical development pattern has spread increasingly. According to the above descriptions, in this research this problem is studied from the perspective of Islamic teachings (especially Shiite jurisprudence) and so, the main problem that is investigated in this article is desirability or nondesirability of residential buildings vertical development in Islamic city.          The research method which is used in this article is a compound method. In this way, according to the features of the various stages of this research, for gathering data, archival research method is used meanwhile logicalargumentative research and qualitative content analysis in analysis step and judgment of data has been used. In this way, propositions (especially the jurisprudential hadiths) that directly or indirectly are related to the problem of this research have been extensively investigated using qualitative content analysis method and then, using the resultant of propositions analysis by logicalargumentative method, the research findings are concluded.According to these findings, because of various Islamic reasons (such as visual dominance and some of Imams traditions like star sightings and etc.) apartment and vertical development pattern is not desirable in Islamic cities especially for residential buildings.