مطالعه تطبیقی ساختار تجسمی و محتوایی کتیبه‌ها و نقوش ازاره سنگی دو رواق حاتم‌خانی و توحیدخانه در حرم رضوی

حرم مطهر رضوی در زمره باشکوه ترین بناهای مذهبی با گنجینه ای از آثار خوشنویسی است. ازجمله این آثار کتیبه ها و نقوش ازاره سنگی منبت دو رواق حاتم خانی و توحیدخانه بوده که ازلحاظ کیفیت بصری قابل تامل است. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و تطبیق ویژگی ساختار بصری و مضمون کتیبه ها و تزیینات حجاری شده در ازاره سنگی دو رواق مذکور است. بنابراین ساختار بصری و تجسمی کتیبه ها در رواق های حاتم خانی و توحیدخانه چیست؟ و چه محتوایی دارد؟ روش تحقیق، توصیفی _تحلیلی و تطبیقی و گردآوری داده ها، کتابخانه ای و عکاسی میدانی است. یافته ها نشان می دهد؛ مضمون کتیبه ها بر اساس مفاهیم قرآنی و دعایی با خط ثلث، قطعات ادبی به خط نستعلیق و با موضوعات مودت و دوستی اهل بیت و مقام بخشش خداوند اجراشده است. خط کتیبه ها ثلث، نستعلیق و نسخ می باشند؛ که به واسطه ی شکل و فرم مدور آن ها، دارای جلوه ای پویا هستند. بکارگیری این خطوط در کتیبه های ثلث و نستعلیق در ارتباط با مبانی خوشنویسی بوده که از جهت فضاسازی و قرائت آسان با قابلیت های بصری این دو نوع خط هماهنگ شده است. کتیبه های دو رواق مذکور به صورت طوماری، کمربندی و تک سطری مشاهده شدند و ساختار تجسمی کتیبه ها در قالب های هندسی، بیضی، دایره و مربع بوده و اغلب با ترکیب بندی های افقی و عمودی است که با آهنگ بصری قرینه، متناوب و متباین تکرار شده اند. طرح های اسلیمی و ختایی، همچنین لچکی هایی در کنار کتیبه ها به جهت تزیین و تاکید بر متن نوشته ها به کار رفته اند.

Comparative study of the visual and content structure of inscriptions and rock Motifs of plinth of the two porches of Hatamkhani and the Tohidkhaneh in Razavi Shrine

The holy shrine of Razavi is among the most magnificent monuments with a treasure trove of calligraphy. Including these works, inscriptions and motifs of the stone floor of the entrance to the two domes of Hatam Khani and the Tohidkhaneh, which is visually effective in terms of quality. The purpose of this research is to identify and adapt the structure of the visual structure and the theme of inscriptions and Carved decorations in the plinth stones of the two porches. So, what is the visual and visual structure of the inscriptions on the walls of the hutmakhani and the Tohidkhaneh? And what is the content? Research methodology is descriptiveanalytical and comparative and data collection, library and field photography. The findings show that the inscriptions are based on Qur'anic concepts and prayers with the Sols line, literary pieces on the line of Nastaliq, and with the themes of friendship and charity with Ahl alBayt and the status of God's forgiveness. The inscriptions are the Sols, Nastaliq and Naskh edition, which have a dynamic front by their circular shape and form. The use of these lines in the Sols and Nastaliq letter inscriptions relates to the calligraphy basics, which is coordinated with the visual capabilities of these two types of lines for easy visualization and readings. The inscriptions of the two porches were observed as scrolls, belts and textures, and the visual structure of the inscriptions was in geometric, ellipsoidal, circular, and square shapes, often with horizontal and vertical combinations, repeated with a visually repeating, intermittent, and Repeated with symmetry, intermittent and contradictory.arabesque and  Khatai designs, as well as triangular next to the inscriptions, have been used to decorate and emphasize the text