ترسیم طرحواره‌ای جامع‌نگر از فرآیند طراحی معماری با تطبیق روش‌شناسی تاویلی شناخت طراحانه، بر سازواره‌ی کلی معرفت در نظام حکمت متعالیه

در فضای پژوهشی کشورمان، پیرامون فرآیند طراحی معماری، دو گرایش عمده نظری مشاهده می شود. یکی سامانه ی اندیشه ای حکمت و دیگری یافته های تجربی طراحی پژوهی معاصر. پژوهش حاضر به دنبال پیدا کردن نوع رابطه میان این دو دیدگاه نظری، برای مقابله با آسیب های این حوزه است. مساله ی اصلی، بررسی تطبیقی شباهت ها و تفاوت ها، میان سازواره ی کلی معرفت در حکمت متعالیه، و روش شناسی تاویلی و تجربی خاص طراحی است. هدف کلان این پژوهش، تطبیق جایگاه دانسته ها در مورد معرفت شناسی و فرآیند طراحی است. هدف خُرد نیز ترسیم مدلی جامع نگر و وجودی برای فرآیند طراحی است. هدف کاربردی نیز، فهم سرشت طراحی برای یاددهییادگیری بهتر است. اهمیت و ضرورت چنین تحقیقی نیز، پرهیز از نسبی گرایی در رقابت عرضی تئوری ها، و در نتیجه وحدت ترکیبی و تطبیق مراتب نظریه ها، در ساختاری جامع برای معرفت طراحی است.پرسش های تحقیق شامل: چیستی معرفت طراحانه و ترسیم طرحواره از فرآیند آن (با هدف توصیف)، تطبیق علل معرفت طراحانه در نقشه کلی معرفت (با هدف تبیین)، و امکان نگاه ترکیبی و تطبیق طولی تئوری های معرفت بجای انتخاب عرضی آنها در پژوهش های طراحی است (با هدف کاربست). روش تحقیق، در چارچوب پارادایم واقع گرایی استعلایی است؛ که با راهبرد پس کاوی برنامه ریزی شده است. در فرآیند تحقیق، پس از تخیل (فرض) مدلی توصیفیتمثیلی و هستهپوسته ای از چارچوب نظری معرفت شناسی حکمت متعالیه، آزمون کارکرد مکانیسم مدل با شواهد تجربی طراحی پژوهی، در ده قضیه مربوط به اقسام و فرآیند معرفت، بررسی شده است.مکانیسم های مدل شامل دانش حضوری/حصولی، تصور/تصدیق، وحدت/کثرت، علم اجمالی/تفصیلی، مراتب فرآیند ادراک، حرکت جوهری و کمال، صعود/نزول، حکایت و وجود ذهنی، اتحاد نفس، و فاعلیت نفس است؛ که به ترتیب با شواهد تجربی طراحی پژوهی شامل دانش ضمنی/صریح، تصور/ارائه/آزمون، کل/جزء، طرح مایه/جزئیات، مراتب طراحی، خبرگی، خودآگاه/ناخودآگاه، تفکر انعکاسی، راه حل محوری، قاب، و سازنده گرایی، مقایسه و تطبیق داده شده است.یافته های حاصل از تطبیق حاکی از آنست که، شواهد تجربی طراحی پژوهی در فرآیند دانستن خاص طراحان، با کلیات مکانیسم نظری معرفت وجودی حکمت متعالیه، در مقوله روش، اقتران دارد، که بصورت مدل توصیفیتمثیلی و هسته پوسته ای ترسیم گردید. دامنه این تطابق، به فرآیند شناخت)اقسام علم و فرآیند کسب آن( محدود است، و به مباحثی همچون مبانی، محتوا، هدف و غایت معرفت، قابل تعمیم نیست. بنابراین در پژوهش پیرامون فرآیند طراحی، معرفت شناسی وجودی حکمت متعالیه، و طراحی پژوهی )هرمنوتیک( اخیر، نظریه های رقیب و هم عرض یکدیگر نیستند، بلکه تفاسیر عام و خاص)مِن وَجه( از یک فرآیندِ شناخت هستند، که در مراتب متفاوت تامل و عمل، بعنوان وجوه تجربه واحد، قرار دارند. پس شناخت شناسی تجربیعلمی طراحی، قابلیت قیاس طولی از گستره معرفت شناسی نظریفلسفی صدرایی را دارد.