اولویت‌بندیِ راهبردهای پایداریِ حیات و سرزندگی در محله با رویکرد اسلامی

برنامه ریزی شهری به دنبال ارتقای کیفیت زندگی ساکنان شهر و ساختن شهر و محله‌ای مناسب برای زندگی است. راه دستیابی به این مهم از طریق شناخت ابعاد حیات بخشیِ به محلات و عوامل موثر بر آن امکان پذیر است. از دیگر سو، سرزندگی محیط از جمله حلقه‌های مفقوده در زندگی شهری است. از دیدگاه غرب، پایداری سه بُعد اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی دارد. این پژوهش بُعد مهم معنایی را عامل چهارم پایداری از زاویه دینی معرفی می‌کند. چرا که کمال زندگی در نگاه دینی رسیدن به حیات طیبه است و برای این هدف باید به ابعاد معنوی و روحانی حیات نیز در جهت بسترسازی کمال انسان و رشد وی توجه شود که این موضوع در پرتو زندگی در محیط و محله مطلوب و سرزنده امکان‌پذیر است. علاوه بر این تلاشی در جهت ارائه یک رویکرد جامع از معماری پایدار مبتنی بر آموزه‌های اسلامی تاکنون صورت نگرفته است که از عمق و جامعیت لازم برای ابعاد عملکردی محیط و محله مطلوب برخوردار باشد. به همین جهت این پژوهش قصد دارد با افزودن بعُد معنایی به ابعاد سه‌گانه پایداری، تصویری جامع از معماری پایدارِ سازگار با آموزه‌های اسلامی در جهت حیات و سرزندگی محلات ارائه نماید.روش این پژوهش روش تحقیق ترکیبی (کمّی و کیفی) است. برای استخراج ابعاد حیاتِ پایدار از مطالعات اسنادی بهره گرفته شده است. در مرحله بعد با نظر سنجی از خبرگان و متخصصان معماری و شهرسازی، میزان اهمیت معیارهای مدل تعیین گردیده که منجر به پرسشنامه‌ای محقق‌ساخت شده است. در انتها، داده‌های جمع آوری شده از طریق آماری توصیفی تجزیه و تحلیل می شود. در این پژوهش برای شناسایی ابعاد و ویژگی‌های محله اسلامی، متون اصیل اسلامی (قرآن و روایات ائمه معصومین(ع)) مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که از میان چهار بُعد حیات پایدار، بُعد اجتماعی در واحد همسایگی و فضای عبادی بیشترین اهمیت را در سرزندگی و حیات محله دارد. پس از آن بُعد معنایی در فضای عبادی و واحد همسایگی بیشترین اهمیت را دارد. در مرتبه سوم، بُعد زیست‌محیطی در واحد همسایگی و فضای آموزشی و در مرتبه آخر بُعد اقتصادی در واحد همسایگی و فضای تجاری در سرزندگی محله نقش دارد. در انتها راهکارهای حیات پایدار با توجه به اولویت‌ها در طراحی محله برای ایجاد محله‌ای منطبق با جهان‌بینی اسلام تدوین می‌گردد.

Prioritization and Exploration of the Principles and Values of Islamic Era Iranian Architecture based on Manifestation of Meaning in Contextual Elements of Architecture (by Seeking Assistance from ĀYA 23 of the Honorable Surah Hashr)

Urban planning seeks to improve the quality of life of the city's residents. The way to achieve this is through recognizing the dimensions of life to the neighborhoods and the factors that influence it. On the other hand, the vitality of the environment is one of the missing circles in urban life. From the perspective of the West, sustainability has three dimensions: social, economic, and environmental. This research identifies the important dimension of semantic as the fourth factor of religious look. Because the perfection of life in the religious view is to reach the life of Tayyibah, and for this purpose, spiritual and spiritual dimensions of life should considered in order to establish human perfection and growth. This is possible if you live in a lively environment and neighborhood. In addition, no attempt has made to present a comprehensive approach to sustainable architecture based on Islamic teachings, which has the depth and comprehensiveness necessary for the functional dimensions of the environment and desirable neighborhoods. Therefore, this study aims to add the semantic dimension to the three dimensions of sustainability, to provide comprehensive model of sustainable architecture compatible with Islamic teachings to live and vitality of the neighborhoods.The method of this research is the combination method (quantitative and qualitative). Library studies have used to extract dimensions of sustainable living. In the next step, with a survey of experts and architects and urban planners, the significance of the model criteria has been determined, leading to a researchermade questionnaire. Finally, the collected data analyzed through descriptive statistics. In this research, to identify the dimensions and characteristics of the Islamic area, the original Islamic texts (Quran and the traditions of the Imams (AS)) have investigated. The findings show that among the four dimensions of sustainability, social dimension in neighborhoods has the most importance in the vitality and living of the neighborhood. After that, the semantic dimension is most important in the religious space and the Neighborhood. In the third place, the environmental dimension in the neighborhood and the educational environment and at the last turn of the economic dimension in the neighborhood and the commercial space is contributing to the vitality of the neighborhood. At the end, Sustainable life strategies are given the priorities in the neighborhood design to create a neighborhood consistent with the Islamic worldview is developed.