امکان‌سنجی روش‎های صنعتی‌سازی ساختمان در تولید مسکن اسلامی

دین کامل اسلام هر آنچه را که در تعالی بشر نقش دارد؛ در دستورالعمل هایی مادی و معنوی بصورت شایسته ای نظام بخشیده است. سکونت و مسکن نیز از این مقوله مستثنی نیست. لذا؛ داشتن مسکن اسلامی حقیقی در کشور اسلامی ایران می تواند از دغدغه های پژوهشگران معماری قرار گیرد. از سوی دیگر، بحث کمبود شدید واحدهای مسکونی، کیفیت بسیار پایین ساخت و عمر کم ساختمان ها در ایران و نیز توان مالی کم خریداران مسکن در ایران، از دیگر چالش های پیش روی معماران است. راهکار مناسب برای حل این چالش از دید صاحب نظران، ساخت وساز به روش صنعتی است. مسئله ی مورد بحث این مقاله، وجود نارضایتی و عدم اطمینان به رویکرد صنعتی ساخت در مواجهه با مباحث هویتی نظیر مسکن اسلامی است. با توجه به اینکه در حوزه ی نظری، جامعه ایران به دنبال یک معماری اسلامی برای مسکن خویش است؛ و از سوی دیگر در حوزه ی ساخت، نیاز مبرمی به بکارگیری روش های صنعتی ساختمان سازی احساس می شود؛ لذا ضروری است نسبت میان این دو حوزه بررسی شده و حقیقت رابطه ی آنها تحلیل شود و بدین ترتیب بتوان در برخورد با این مسئله به رویکردی واقع بینانه، دست یافت. بنابراین سوال پژوهش حاضر این است که تعامل این دو حیطه ی معماری چگونه است؟ چه الزاماتی در صنعتی سازی، معماری مسکونی را از ابعاد اسلامی آن دور می سازد؟ پاسخ این سوالات در هیچ پژوهشی بررسی نشده و در نوع خود نو و بدیع است. چنین به نظر می رسد که بسیاری از پارامترهای صنعتی سازی، علاوه بر آنکه منافاتی با ویژگی های اسلامی یک معماری مسکونی ندارند؛ حتی در برخی موارد کاملاً منطبق و همسو با آنها هستند. در این پژوهش، جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای و استخراج برخی شاخص ها، از طریق استدلالی انجام شده است که در قالب جدول تطابق نظیر به نظیر، میان دو حیطه ی مدنظر مقاله در میان اساتید آشنا به هر دو حوزه به پیمایش گذاشته می شود. تحقیق از بعد هدف مطالعه، یک تحقیق کاربردی و بر حسب اقدام محقق و روش تحقیق، توصیفیتحلیلی است. گردآوری داده ها به روش میدانی با ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها، به کمک تحلیل استنباطی است که بیشترین هماهنگی را با روش تحقیق توصیفی تحلیلی دارد. تجزیه و تحلیل با کمک آزمون پارامتری مقایسه ی میانگین در نمونه های جفتی با کمک مدل ای اچ پی (ahp) انجام شده است. داده های آماری در نرم افزار اکسل آنالیز شده و اطلاعات بدست آمده در بخش بحث و نتیجه گیری، تحلیل مفهومی شده و نتیجه های نهایی بیان گردیده اند. نتیجه ی تحقیق نشان می دهد مجموع مولفه های صنعتی سازی در تطابق 63 درصدی با اصول فقهی و کالبدی مسکن اسلامی قرار دارند که همسویی قابل قبولی را نشان می دهد. مجموعه ی مذکور در ارتباط با اصول معنایی مسکن اسلامی رقم 17 درصد را دارد که بیانگر تنافر صنعتی سازی با اصول معنایی مسکن اسلامی است. بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت نسبت صنعتی سازی و مسکن اسلامی یک ارتباط همسو و مثبت بوده که فقط در حوزه ی »محدودیت های طراحی « وجه تنافر دیده می شود. بدین ترتیب گزینه ی صنعتی سازی ساختمان، پس از رفع تنافرات اندک آن، می تواند گزینه ای بهینه برای رفع مشکلات کنونی و آتی مسکن در ایران باشد.