اثرات کشندگی و زیر کشندگی حشره کش‌های تیوسیکلام هیدروژن اکسالات و اسپیرومسیفن روی پراسنجه های جدول زندگی encarsia formosa (hym.: aphelinidae)

زنبور پارازیتوئید داخلی encarsia formosa gahan (hymenoptera: aphelinidae) یکی از پارازیتوئیدهای موثر سفیدبالک گلخانه trialeurodes vaporarium (westwood) در ایران می‌باشد. در این پژوهش، اثرات غلظت زیر‌کشنده (lc25) دو حشره‌کش تیوسیکلام هیدروژن اکسالات و اسپیرومسیفن بر پراسنجه‌های جدول زندگی و رشد جمعیت e. formosa در شرایط آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار گرفت. زیست‌سنجی به روش فرو بردن برگ‌های لوبیا حاوی پوره‌های سن سوم سفیدبالک گلخانه پارازیته شده توسط زنبور پارازیتوئید در غلظت زیر‌کشنده حشره‌کش‌ها صورت گرفت. داد‌ه‌های حاصل از جدول زندگی، بر اساس تئوری جدول زندگی دو جنسی سن-مرحله رشدی تجزیه شدند. نتایج نشان داد کوتاه‌ترین دوره پیش‌از بلوغ و کمترین میزان زنده‌مانی در نسل f1 زنبور انکارسیا که در معرض اسپیرومسیفن قرار داشتند، ثبت شد. نتایج نشان داد که هر دو حشره‌کش تیوسیکلام هیدروژن اکسالات و اسپیرومسیفن باعث کاهش طول عمر حشرات کامل، میزان باروری و طول دوره باروری نسبت به شاهد شدند. علاوه بر این، استفاده از غلظت زیرکشنده حشره‌کش اسپیرومسیفن اثر منفی بر پراسنجه های رشد جمعیتی (r0، r و λ) داشت، ولی تیوسیکلام هیدروژن اکسالات اثر جانبی بر پراسنجه‌های مورد‌نظر زنبور پارازیتوئید نداشت. بنابراین، نتایج این پژوهش نشان داد که حشره‌کش تیوسیکلام هیدروژن اکسالات اثر سوء کمتری در مقایسه با حشره‌کش اسپیرومسیفن روی زنبور انکارسیا دارد که زیست پایه بودن حشره‌کش تیوسیکلام هیدروژن اکسالات می‌تواند دلیل بر این مهم باشد. با توجه به طیف اثر وسیع تیوسیکلام هیدروون اکسالات، بهتر است آزمایشات تکمیلی مبنی بر اثرات سوئ آن روی سایر دشمنان طبیعی سفیدبالک گلخانه‌ای در شرایط گلخانه مورد ارزیابی قرار گیرد.

sublethal effects of thiocyclam hydrogen oxalate and spiromesifen, on life history and population growth of encarsia formosa (hymenoptera: aphelinidae)

encarsia formosa gahan (hymenoptera: aphelinidae) is one of the most important endoparasitoids of the greenhouse whitefly, trialeurodes vaporariorum, westwood (hemiptera: aleyrodidae). in this study, we investigated the sub-lethal effects (lc25) of two insecticides, thiocyclam hydrogen oxalate and spiromsifen, on the life table and population growth parameters of e. formosa under laboratory conditions. bioassays were conducted by dipping bean leaves containing parasitized third instar nymphs of t. vaporariorum in the obtained lc25 concentrations of the two insecticides. the life table data were analyzed using the computer program twosex–mschart based on the age-stage, two-sex life table theory. the results showed that the shortest pre-adult period and the lowest survival rate were recorded in the f1 generation of parasitoides exposed to spiromsifen. additionally, both thiocyclam hydrogen oxalate and spiromesifen reduced adult longevity, fecundity rate and reproductive days compared to the control group. however, using of sub-lethal concentration of spiromesifen negatively affeted on the population growth parameters (r0, r, and λ) of e. formosa, while thiocyclam hydrogen oxalate had no side effects on these parameters. the findings of this research suggest that thiocyclam hydrogen oxalate has the less harmful effect compared to spiromesifen on e. formosa, likely due to the biorational properties. this makes thiocyclam hydrogen oxalate a promising option for the management of t. vaporariorum. it would be better to evaluate complementary experiments in terms of its side effects against other natural enemis of greenhouse whitefly under greenhouse conditions.