تاثیر اسانس فرموله شده بذر زنیان trachyspermum ammi (l.) بر برخی ویژگی‌های زیستی و فیزیولوژیک کرم غوزه پنبه helicoverpa armigera hüb.

استفاده بی‌رویه از آفت‌کش‌های شیمیایی کارایی آن‌ها را به‌عنوان روش کنترل موثر کاهش داده است. آفت‌کش‌های با منشا گیاهی با توجه به امنیت نسبی بالا نسبت به پستانداران، جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی هستند. هدف کلی این پژوهش بررسی اثرات زیستی و فیزیولوژیکی اسانس فرموله شده گیاه زنیان trachyspermum ammi (l.)  بر لاروهای کرم غوزه پنبه helicoverpa armigera hüb بود. اسانس زنیان با استفاده از توئین 20 به‌صورت امولسیون فرموله شد. آنالیز شیمیایی اسانس زنیان مشخص کرد که سه ترکیب ترپینن (14.4%)، سیمن (18.5%) و تیمول (61%) به‌عنوان ترکیبات عمده بود. نتایج دورکنندگی نشان داد به طور متوسط در زمان های مختلف 61 الی 76 درصد دورکنندگی وجود دارد. در خصوص اثرات تدخینی، غلظت های500 و 250 میکرولیتر بر لیتر به هترتیب موجب مرگ 100 و 81.66 درصد لاروها شد. مقدار lc50 اثر تدخینی، 82.73 میکرولیتر بر لیتر هوا بدست آمد. طول دوره رشدی لاروی در تیمارها به‌طور معنی‌داری در مقایسه با شاهد افزایش یافت (9 و 7 روز در غلظت های 25 و 12.5در هزار). درصد تبدیل شدن به شفیره، ظهور حشرات کامل بخصوص در غلظت‌های بالا به‌طور معنی‌داری کاهش نشان داد. در غلظت 50 درهزار هیچ شفیره و حشره کاملی ظاهر نشد. آنزیم استیل‌کولین‌استراز کرم غوزه پنبه کمتر از 20 درصد در غلظت 50 در هزار مهار شد. در غلظت 50 درهزار30 درصد فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز و 89 درصد فعالیت پروتئاز مهار شد. با توجه به اثرات زیستی و فیزیولوژیکی اسانس زنیان، می توان با مطالعات گلخانه ای و مزرعه ای، از آن در مدیریت تلفیقی کرم غوزه پنبه استفاده کرد.

effect of formulated essential oil of ajwain, trachyspermum ammi (l.) on some biological and physiological parameters of cotton bollworm, helicoverpa armigera

unrestricted use of chemical insecticides, especially at high concentrations, has reduced their efficacy. plant based pesticides, due to their relatively high safety levels to humans and environment as well as effective control on insects, have become a suitable alternative to conventional pesticides. the aim of this study was to investigate the biological and physiological effects of the formulated essential oil of trachyspermum ammi (l.) on the larvae of helicoverpa armigera hüb. the obtained essential oil was formulated into an emulsion using tween 20 as emulsifier. chemical analysis of the extracted essential oil indicated that terpinen (14.4%), cymene (18.5%), and thymol (61.6%) were the major compounds. the essential oil of t. ammi have a significant repellency rate on third and sixth instar larvae of cotton bollworm at different observed time intervals, with an average repellency rate of 61 76%. regarding fumigant toxicity, the highest concentration of the essential oil (500 µl/l) resulted in 100% larval mortality. the lc50 value for fumigant toxicity measured as 82.73 µl/l. the duration of larval development significantly increased in treatments compared to control. in eo concentrations of 2.5 1.25 percent an increase was observed respectively in the duration of the larval stage by 9 and 7 days. the pupae and adult’s emergence affected in dose dependent manner. at concentration of 50 µl/l, 89% inhibition of protease enzyme recorded. with regards to the biological and physiological effects observed in the formulated t. ammi essential oil, with complimentary researches, it could be used in integrated management programs of cotton bollworm.