تحلیل و پهنه‌بندی ریسک وقوع یخبندان و سرماهای تشعشعی، جبهه ای و مختلط در گستره ایران

پدیده یخبندان همه ساله خسارات گسترده ای را در زمینه های مختلف تولید بخش کشاورزی وارد می سازد. بنابراین یکی از پارامترهای مهم در اجرای سیاست های بیمه محصولات کشاورزی کمَی سازی ریسک خطر وقوع یخبندان می باشد. در این پژوهش، با استفاده از داده های هواشناسی روزانه 51 ایستگاه هواشناسی کشور (دوره آماری 2009- 1951) یک الگوریتم سلسله مراتبی برای تشخیص یخبندان‌های تابشی و فرارفتی ارایه شد. سپس، درصد مواقعی از سال (بر مبنای داده‌های سه ساعتی) که یخبندان اتفاق افتاده بود (با دو آستانه دمایی 4 و صفر درجه سلسیوس) تعیین و در سه گروه یخبندان تابشی، فرارفتی و مختلط تفکیک گردید. این درصد که ریسک سرما/ یخبندان نامیده شده است، از نظر وابستگی به مشخصات جغرافیایی (طول، عرض جغرافیایی و ارتفاع) مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت، نقشه پهنه‌بندی یخبندان‌ها در گستره کشور ترسیم گردید. بررسی نقشه‌های ریسک سرما/ یخبندان نشان داد که ریسک وقوع یخبندان‌های مختلط و تابشی بیشتر از یخبندان‌های فرارفتی در گستره کشور است. همچنین، مشخص شد که بیشترین احتمال وقوع یخبندان‌های خسارت‌زای تابشی با آستانه‌های دمایی 4 و صفر درجه سلسیوس، به ترتیب، در ایستگاه های شهرکرد (62/10 درصد) و کوهرنگ (23/7 درصد) و از آن یخبندان‌های فرارفتی با آستانه‌های دمایی 4 و صفر درجه سلسیوس، در ایستگاه اردبیل به ترتیب با احتمال 22/7 درصد و 07/4 درصد اتفاق افتاده است.