ارزیابی کارایی سامانه استنتاج تطبیقی عصبی-فازی (anfis) در برآورد تابش کل خورشیدی

تابش خورشید نقش مهمی در بیلان انرژی سطح زمین و نیز مطالعات اقلیمی-کشاورزی دارد. در این پژوهش، جهت برآورد مقادیر تابش خورشیدی از سیستم استنتاج تطبیقی عصبی-فازی (anfis)5 استفاده شد و نتایج با مدل آنگستروم- پرسکات مبتنی بر متغیرهای هواشناسی موثر بر مقادیر تابش خورشیدی دریافتی در شش ایستگاه تابش‌سنجی منتخب ایران مورد مقایسه گرفت. به این منظور، از داده‌های هواشناسی یک دوره 11ساله (2017-2007) شش ایستگاه سینوپتیک به‌عنوان ورودی به مدل anfis در نرم‌افزار متلب استفاده شد. ورودی‌های مدل شامل طول ساعت آفتابی، رطوبت نسبی، دمای نقطه شبنم، فشار بخارآب، حداقل دمای هوا، حداکثر دمای هوا، میانگین دمای هوا، ابرناکی و دمای خاک و تنها خروجی مدل، تابش دریافتی روزانه بود. عملکرد دو مدل توسط آماره t (t-student) ارزیابی شد. مطابق نتایج، تخمین تابش خورشیدی توسط مدل anfis، نسبت به مدل آنگستروم تطابق بهتری با نتایج مشاهداتی دارد. در این مطالعه سنجه‌های آماری t، r، mbe و rmse به‌منظور برآورد کارایی مدل در برآورد تابش خورشیدی در مقیاس زمانی روزانه و ماهانه به کار برده شدند که درمجموع، سنجه t حاصل از نتایج تخمین تابش با استفاده از مدل anfis، در ایستگاه‌های کرمان، مشهد، شیراز، زنجان، یزد و بندرعباس در مقیاس زمانی روزانه به ترتیب (4.78، 7.52، 3.25، 2.20، 3.93و 0.26) و ماهانه (0، 0.29، 0.59، 0.44، 0.21، 0.20) بودند. آماره t حاصل از نتایج تخمین تابش با استفاده از مدل آنگستروم در مقیاس زمانی روزانه نیز به ترتیب (20.16، 36.31، 28.90، 2.39، 34.91 و 49.96) و مقیاس ماهانه (6.74، 9.53، 4.68، 0.59، 8.38 و 9.71 ) بود. بر اساس یافته‌های این مطالعه، با نظر گرفتن عملکرد فرآیند مدل‌سازی غیرخطی، مدل anfis برآورد تابش خورشیدی را نسبت به روش آنگستروم بهبود می‌بخشد.