تحلیل چندمتغیره خشکسالی‌های هواشناسی در ایران با استفاده از شاخص کمبود توام (jdi)

پایش و پیش‌بینی خشکسالی به عنوان یک پدیده حدی طبیعی، در مدیریت منابع آب و تولیدات کشاورزی اهمیتی ویژه دارد. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی خشکسالی‌های هواشناسی در گستره ایران با استفاده از شاخص کمبود توام (jdi) و مقایسه آن با spimod می‌باشد. برای این منظور از داده‌های بارش ماهانه 41 ایستگاه هواشناسی ایران در دوره آماری 2017-1971 استفاده شد. نتایج نشان داد که شاخص spimod تغییرات فصلی بارش را به خوبی توصیف می‌کند. چون تحلیل بر مبنای شاخص spimod به مقیاس‌های زمانی حساس بوده و احتمال ظاهر شدن نتایج ناسازگار در پنجره‌های زمانی مختلف وجود دارد. جهت رفع این نقایص از شاخص کمبود توام (jdi) استفاده شد که مبتنی بر بسط توزیعی توام از شاخص‌های spimod با مقیاس زمانی 1 تا 12 ماهه به کمک توابع مفصل می‌باشد. نتایج کاربست شاخص jdi نشان داد که تعداد ماه‌های خشک (با شاخص منفی) در مناطق غرب، شمال‌غرب و برخی استان‌های شمالی بیشتر از سایر مناطق کشور بوده است. در مرحله بعد، سه مشخصه خشکسالی شامل مدت، شدت و فاصله بین آغاز دو خشکسالی متوالی از سری زمانی jdi استخراج گردید. نتایج همبستگی بین مشخصه‌های خشکسالی حاکی از همبستگی بالای 0.7 بین آن‌ها بود. جهت تحلیل چند‌متغیره مشخصه‌های خشکسالی، برازش 9 تابع مفصل نیز بررسی گردید که از میان آن‌ها، تابع فارلی- گامبل– مورنگسترن به عنوان گزینه برتر برای بسط توزیع سه‌متغیره جهت پایش خشکسالی در ایستگاه‌های مطالعاتی تعیین شد.