دو دهه عملکرد کشورهای اسلامی در حال توسعه عضو گروه D8 در بروندادهای علمی و فناورانه: مطالعه تطبیقی

اهمیت دستاوردهای علم و فناوری در دنیای امروز چنان است که بخش اعظمی از توسعۀ کشورها براساس آن ها ارزیابی می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت جمهوری اسلامی ایران از منظر بروندادهای علم و فناوری در بازه زمانی بیست ساله و مقایسۀ آن با کشورهای اسلامی عضو گروه d8 انجام شد. این پژوهش کاربردی بوده و به روش تحلیلی توصیفی با رویکرد علم سنجی ارائه شد. جامعۀ پژوهش شامل بروندادهای علمی و فناورانه کشورهای اسلامی گروه d8، نمایه شده در پایگاه اسکوپوس و پایگاه های بین المللی پروانه های ثبت اختراعات در بازه زمانی 1997 تا 2017 بود. یافته های پژوهش نشان داد که ایران در شاخص های تعداد بروندادهای علمی و استنادات، پس از ترکیه جایگاه دوم را در بین کشورهای گروه d8 به خود اختصاص داده است. در حوزۀ بروندادهای فناورانه در سه پایگاه بین المللی uspto epo  و wipo ایران به ترتیب در جایگاه دوم پس از مصر، جایگاه سوم پس از ترکیه و مالزی و جایگاه چهارم پس از ترکیه، مالزی و مصر قرار داشت. با توجه به نسبت بروندادهای فناورانه به برونداد های علمی، ایران در بین هشت کشور جایگاه چندان مناسبی نداشت و از این حیث حتی از پاکستان، بنگلادش یا نیجریه عقب تر بود. در بیشتر کشورهای بررسی شده بین تعداد بروندادهای علمی با تعداد استنادات و همچنین بروندادهای فناورانه رابطۀ مثبت و معنی داری برقرار بود. با وجود این، نتایج نشان دادند که افزایش تعداد بروندادهای علمی ایران الزاماً به افزایش متناسب و شایستۀ بروندادهای فناورانه منجر نشده است. این موضوع نشان دهندۀ شکاف بین علم و فناوری در کشور است.

Comparative Study of Scientific and Technological Outputs of the Islamic Republic of Iran and other Members of D8 Countries

The achievements of science and technology in today’s world, considered as base of countries’ development. The aim of this study was to investigate the situation of the Islamic Republic of Iran in terms of science and technology outages over a period of 20 years and compare it with Islamic countries that are members of the D8 group. This applied research performed by descriptiveanalytical method with scientometric approach. The research community included the scientific and technological outputs of the Islamic countries of the D8 group, indexed at the Scopus database and the international databases of patent licenses for the period 19972017. The findings showed that Iran ranks second among the D8 countries in terms of the number of scientific outputs and citations after Turkey. In terms of technological outputs, Iran ranked second after Egypt, third after Turkey and Malaysia, and fourth after Turkey, Malaysia and Egypt, respectively in three international databases: USPTO, EPO and WIPO. In terms of technological outputs to scientific outputs, Iran did not have a good position among the eight countries and in this respect; it was even behind Pakistan, Bangladesh or Nigeria. In most of the countries studied, there was a positive and significant relationship between the number of scientific outputs and the number of citations, as well as technological outputs. However, the results showed that a large increase in the number of scientific outputs in Iran did not necessarily lead to an appropriate increase. Gives a gap between science and technology in the country.