تحلیل حکمرانی درونی و بیرونی نظام آموزش عالی ایران

بسیاری از دلایل حکمرانی نامطلوب در نظام آموزش عالی تنها ناشی از عوامل درون وزارتی نیستند بلکه عوامل برون وزارتی نیز در آن نقش دارند. هدف از مقاله حاضر تحلیل حکمرانی درونی و بیرونی نظام آموزش عالی ایران است. به‌منظور نیل به این هدف، از رویکرد کیفی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق مدیرکل‌ها و کارشناسان ارشد معاونت‌های آموزشی و پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بودند که بر اساس اشباع نظری داده‌ها، تعداد 11 نفر از آن‌ها به ‌صورت رودررو مورد مصاحبه قرار گرفتند. برای گردآوری داده‌ها از روش مصاحبه نیمه ساختار‌یافته و برای تحلیل آن‌ها از روش تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد مهم‌ترین بازیگران حکمرانی درونی شامل رئیس دانشگاه، هیئت‌رئیسه، شورای دانشگاه و هیئت‌امنا می‌باشند و بازیگران حکمرانی بیرونی شامل شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی عتف، وزارت علوم تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می‌باشند. همچنین مولفه‌های نظام حکمرانی آموزش عالی مشتمل بر بازیگران (برخاسته از دولت، بازار و یا جامعه مدنی) و سیاست‌ها (‌سیاست‌های درون نهادی شامل سیاست‌های مالی، سیاست‌های محتوایی، سیاست‌های ساختاری و سیاست‌های بروننهادی شامل سیاست‌های اجتماعی، سیاست‌های کارآفرینی و سیاست‌های حاکمیتی) هستند. سپس هر یک از بازیگران درونی و بیرونی نظام حکمرانی آموزش عالی بر اساس کارکردهای قانونی‌شان مطابق با چارچوب پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند.

Analysis of Internal and External Governance of Higher Education System in Iran

The purpose of this study was to examine the internal and external governance of the higher education system in Iran. To achieve this goal, the qualitative approach was used. The statistical population of the study was senior managers and senior experts in educational and research departments. Based on theoretical data saturation, 11 of them were interviewed face to face. Semistructured interview method was used for data collection and inductive content analysis was used for data analysis. The findings of the study showed that the major actors of the internal governance include the university chancellor, the board of directors, the council of the university, and the board of trustees, and the main actors of external governance are the Supreme Council of the Cultural Revolution, the Expediency Council, the Supreme Council of the Science, Research and Technology, the Ministry of Science and Research and Technology and the VicePresident of Science and Technology Presidency. Also, components of the higher education governance system include actors (from the government, the market, or civil society) and policies (Intrainstitutional policies such as financial policies, content policies and structural policies, and other policies such as social policies, entrepreneurial policies, and govermental policies). Then, each of the internal and external actors of the higher education system were examined based on their legal functions in accordance with the research framework.