ارائه و اعتبار سنجیِ الگوی سازمان قابل اتکا برای شرکت‌های هواپیمایی ایران

امروزه، دست‌یابی به ایمنی و اعتبارپذیری بالا از اهداف شرکت‌های هواپیمایی به شمار می‌رود، این مهم تحت عنوان سازمان‌های قابل‌اتکا تحقق می‌یابد. در همین راستا، این پژوهش به‌منظور ارائه الگوی تحقق سازمان‌های قابل‌اتکا در شرایط بحران در صنعت هواپیمایی کشور، جهت پاسخگویی به تغییرات و بهبود کیفیت خدمات انجام شد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده، و از نظر نحوه گردآوری داده‌ها توصیفی پیمایشی است. تحقیق حاضر ابتدا با جستجوی در ادبیات و پیشینه تحقیق، مولفه‌های الگوی سازمان‌های قابل‌اتکا استخراج شد، سپس این مخلفه‌ها با روش دلفی احصا شدند و به این ترتیب الگوی اولیه تحقیق توسعه پیدا کرد. سپس جهت برازش الگوی پیشنهادی، از طریق پیمایش میدانی در قالب وسیع، بررسی شد. جامعه آماری در بخش دلفی خبرگان شامل روسا، مدیران و کارشناسان شرکت هواپیمایی  بوده‌اند، که به روش ترکیبی از روش قضاوتی و گلوله برفی انتخاب شدند. در بخش دوم تعداد 200 نفر که بر اساس حجم موردنیاز برای مدل‌یابی معادلات ساختاری و روش نمونه‌گیری طبقه‌بندی تعیین شد، به پرسشنامه پاسخ دادند. سپس داده‌ها از طریق نرم‌افزارspss  و lisrel بر اساس تحلیل عاملی تاییدی مورد سنجش قرار گرفت و مدل نهایی ارائه گردید. یافته‌ها نشان داد شاخص‌های برازش مدل، نشان از تایید و برازش مدل پژوهش دارد. درنهایت بر اساس مدل نهایی، الگوی سازمان قابل‌اتکا دارای 8 مولفه اصلی 62 مولفه فرعی است، مولفه‌های اصلی مدل عبارت‌اند از عدم تمایل به ساده کردن تفاسیر، دل‌مشغولی، حساسیت به عملیات اعتمادسازی،  انعطاف‌پذیری، تخصص‌گرایی، ایمنی و تاب‌آوری در مقابل شکست است. یافته‌ها نشان داد شرکت‌های هواپیمایی می‌توانند با انتخاب با انتخاب محورهای انعطاف‌پذیری، تخصص‌گرایی، رابطه بین دل‌مشغولی، اعتمادسازی، عدم تمایل به ساده کردن تفاسیر، حساسیت به عملیات، تحمل شکست و ایمنی در مقابل حوادث غیرمترقبه، را بهبود بخشد.

Developing and Validating the Model of a Reliable Organization for Iranian Airlines

Achieving high safety and credibility is one of the goals of airline agancies, which is achieved under the name of high reliable organizations. In this regard, this study was conducted with the aim of providing a model for the realization of high reliable organizations in crisis situations in the country’s aviation industry to respond to changes and improve service quality. The present study is applied in terms of purpose, and is descriptive survey in terms of data collection. The research was conducted in two parts.  First, it was conducted by searching the literature and reviewing research background to extract the components of the model from reliable organizations; then, these components were calculated through Delphi method to develope the initial model of the research. Then, in order to fit the proposed model, it was reviewed and approved through a largescale field survey. The statistical population in the Delphi section of the experts included the heads, managers and experts of the airline, who were selected through a combination of judgment and snowball methods. In the second phase, 200 people, who were determined based on the volume required for model structural equations and classification sampling method, answered the questionnaire. Then, the data were evaluated by SPSS 22 software and Lisrel 8.5 based on confirmatory factor analysis and path analysis, and the final model was presented with a structural equation model. Findings: The model fit indices indicate the confirmation and fit of the structural model of the research. Finally, based on the final model, the model of a reliable organization has 8 main dimensions and 62 components. The main dimentions of the model are unwillingness to simplify interpretations, preoccupation, sensitivity to trust building operations, flexibility, specialization, safety, and failure tolerance. The findings showed that airlines can improve failure tolerance and safety against unexpected events by choosing the axes of flexibility, specialization, relationship between preoccupation, confidence building, unwillingness to simplify interpretations, and sensitivity to operations.