بررسی وزن‌‌دهی به آرا در نظریه رای‌‌گیری با رویکرد اقتصاد تجربی

توزیع اولیه نابرابر پول یا سایر منابع ثروت یکی از ویژگی‌های حاکم ‌بر ساز و کار بازار است. با وجود این ویژگی، ساز و کار بازار به تخصیص بهینه منابع منجر می‌‌شود. این مقاله درصدد پاسخ به این سوال است که، آیا می‌‌توان برای مشارکت شهروندان در انتخابات عمومی ساز و کاری طراحی کرد که آرای شهروندان، بر اساس برخی قابلیت‌‌های ویژه آنان، نابرابرانه توزیع شود، اما به بهینگی نیز دست یافت؟ به‌ عبارت ‌دیگر، با توزیع نابرابر رای میان شهروندان، کارآیی دموکراسی چه تغییری می‌‌کند؟ پژوهش حاضر بر آن است تا، در چهارچوب‌‌ بررسی نمونه موردی وزن‌‌دهی به آرا، در انتخابات دوره‌های گذشته ریاست جمهوری امریکا و بررسی تجربی وزن‌‌دهی به آرا، در نمونه رای‌‌گیری دانشجویان در 11 دانشگاه دولتی ایران، به این پرسش پاسخ دهد. نتایج بررسی نمونه موردی وزن‌‌دهی به آرا، در انتخابات دوره‌های گذشته ریاست‌ جمهوری امریکا، گویای آن است که با رای‌‌دهی وزنی، بر اساس سطح تحصیلات آموزشی در ایالت‌‌های امریکا (هم‌چون شاخصی از سرمایه انسانی) در انتخابات سال 2000 این کشور، ‌ال‌‌گور با کسب 277 رای الکترال (انتخاباتی)، از 538 رای، باید برنده انتخابات ریاست‌ جمهوری می‌‌شد، اما بر اساس رای‌دهی الکترال، جرج بوش با کسب 271 رای از 538 رای برنده انتخابات شد. نتیجه نمونه‌‌‌‌ای آرای دانشجویان رشته اقتصادِ 11 دانشگاه دولتی ایران در سه مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، مبنی‌ بر تعیین رتبه‌‌ علمی 5 دانشگاه اروپایی، نشان می‌‌دهد که، در 6 دانشگاه دولتی ایران، وزن‌‌دهی به آرای دانشجویان سبب می‌‌شود رتبه‌‌بندی به ‌دست ‌آمده، نسبت به حالت عدم وزن‌‌‌دهی به آرا‌، بهتر شود و کارآیی افزایش یابد. در 5 دانشگاه دیگر نیز نتایج رتبه‌‌بندی به‌ دست ‌آمده از دو حالت وزن‌‌دهی و وزن ‌‌‌ندادن به آرا ثابت مانده است و کارآیی تغییری نمی‌‌کند. در مجموعِ رای‌‌گیری در 10 دانشگاه، رای‌‌دهی وزنی باعث بهبود رتبه‌‌بندی علمی 5 دانشگاه اروپایی از طرف دانشجویان و افزایش کارآیی ‌‌شد.

A Study of Vote Weighting in Voting Theory An Experimental Economics Approach

An unequal distribution of money or other resources of wealth as one of the important aspects of ­the market mechanism, leads to the optimal resource allocation in the market system. The main question of this article is whether it is possible to design a mechanism for citizen participation in the political market (the voting) in a way that their votes be unequally distributed based on their capabilities and optimality is achieved at the same time. In the framework of votes weighting of the past US presidential elections and through an experimental survey, by designing and distributing a questionnaire in eleven universities of Iran, this research seeks to answer to that question. The results show that in the case of the votes weighting based on educational level as an index of human capital in U.S presidential elections of 2000, Al Gore with 277 of the 538 electoral votes vs. George Bush’s 271, would have won the election, we examined the effect of the crosssectional vote weighting in rating five European universities by the students of the eleven universities. The results show that the crosssectional vote weighting in six out of eleven universities, increases efficiency. Additionally, in the total voting of the eleven universities vote weighting causes higher efficiency regarding the proposed model.