چهارچوبی تحلیلی در نظریۀ توسعه: فرهنگ، قدرت و نابرابری

این مقاله کوششی است برای فراهم‎آوردن چهارچوبی تحلیلی به منظور درک فرآیند و علل کامیابی‎ها و ناکامی‎های الگوهای توسعه. به این منظور، با بهره‎گیری از رویکردی میان‎رشته‎ای، نقش عوامل فرهنگ، قدرت، و نابرابری ـ‎که خود محصول تعامل دو عامل نخست است‎ـ در توسعۀ جوامع مورد مطالعه قرار‎گرفته‎است. اصول نظری این مطالعه مبتنی بر تلفیقی از روش‎شناسی نهادگرا، تحلیل گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی است. در بخش ارائۀ چهارچوب تحلیلی نیز از رویکردی میان‎رشته‎ای و تلفیقی از نظریات سیاسی، جامعه‎شناسی و اقتصاد بهره گرفته شده است. از جمله نتایج این مطالعه می‎توان به موارد زیر اشاره کرد: 1. بی‎توجهی به زمینه‎های فرهنگی بسترساز توسعه یا به عبارتی نهادهای غیررسمی و نیز پیاده‎کردن سیاست‎های توسعه‎ای مغایر با اصول فرهنگی و ارزشی جامعه از عوامل مهم مخلّ دستیابی به توسعه محسوب‎می‎شوند. 2. چنانچه طی فرآیند توسعه و در اثر سیاست‎گذاری‎های توسعه‎ای، نابرابری در هر یک از اَشکال خود افزایشی بی‎رویه داشته باشد، به طور مستقیم و غیرمستقیم موانعی جدی در ادامۀ پیشرفت و نزدیک‎شدن به اهداف توسعه ایجاد خواهد شد. 3. رشد تناقضات فرهنگی و نابرابری در جامعه به دلیل ایجاد اَشکال مختلف مقاومت مانع از هم‎افزایی نیروهای جامعه جهت بهره‎برداری بهینه از ظرفیت‎های جامعه خواهد شد. 4. قدرت چه در قالب نظام سیاسی چه در قالب فضای هژمونیک و ارزشی، تاثیر بسیاری بر مقولات فرهنگ، نابرابری و مقاومت دارد و بدین‎ترتیب از طرق گوناگون با توسعه در ارتباط است.

An Analytical Framework in the Theory of Development: Culture, Power and Inequality

This paper is an attempt to provide an analytical framework for understanding the process of and reasons for successes and failures of development patterns. For this purpose, using an interdisciplinary approach, the role of factors like culture, power and inequality which is the product of interaction between the first two factors in the development of societies, is studied. The theoretical principals of this study are based on a combination of intuitionalist methodology, discourse analysis and critical discourse analysis. In the presentation of the analytical framework, an interdisciplinary approach is used which is a combination of political, sociological and economical theories. The results show that inattention to cultural grounds of development or, in other words, unofficial institutions and also adopting development policies which are inconsistent with cultural and moral principles of the society are among the important factors interrupting the process of development. Another finding is that if inequality increases during the development process and as a result of such policies, it will directly or indirectly create serious obstacles in the way of development. Due to creating different types of resistance, growth of cultural paradoxes and inequality in the society will prevent gathering of the forces for optimal use of the society’s capacity. It can therefore be concluded that power, whether in the form of political system or in hegemonic and moral atmospheres, has a major effect on cultural issues, inequality and resistance. Thus, power is related to development in different ways.