بازدارندگی خزانه‌ای در ایران

آیا بازدارندگی خزانه‌ای اسمی و واقعی در اقتصاد ایران اتفاق افتاده‌اند؟ برای پاسخ به این پرسش لازم است اثر رشد اقتصادی واقعی و تورم بر «درآمدهای مالیاتی دولت نسبت به تولید ناخالص داخلی» برآورد شود. در این راستا، مقاله حاضر به شناسایی بروز بازدارندگی/پادبازدارندگی خزانه‌ای اسمی و واقعی در اقتصاد ایران طی سال‌های 1972 تا 2020 (1351-1399) با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی پویا (dols) می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهند اثر رشد و تورم بر درآمد مالیاتی نسبی به ترتیب منفی و مثبت شده است که به معنای بروز پادبازدارندگی خزانه‌ای واقعی هم‌زمان با بازدارندگی خزانه‌ای اسمی در ایران است؛ که اعمال ضمنی شاخص‌سازی بیش از حد را مستند می‌کند. به‌علاوه، بازتر شدن اقتصاد ایران، تمرکززدایی در امور خزانه‌ای (به‌ویژه مالیات‌ستانی)، و نیز پیروی دولت از قیمت‌های نسبی بازاری در عرضه کالاهای عمومی می‌توانند اثر بازدارندگی مالیات‌ستانی را به‌طور معنی‌داری کاهش دهد. به‌طور کلی، این یافته‌ها در حمایت از ایده طراحی یک استراتژی رشد اقتصادی منسجم در پیوند با استقرار یک سیستم مالیاتی تصاعدی بالغ بر پایه مالیات‌ستانی از درآمد فراگیر است که ابعاد متنوع شاخص‌سازی کامل، برون‌گرایی، تمرکززدایی، کارآیی مالیات‌ستانی، و پول‌گرایی (اصلاح قیمت‌ها به سمت قیمت‌های بازار) را به‌خوبی در خود جای دهد.

fiscal drag in iran

have nominal and real fiscal drags occurred in iran’s economy? answering this question requires estimating the effect of real economic growth and inflation on government tax revenues relative to gdp. using the dynamic ordinary least squares (dols), this paper tests the occurrence of fiscal nominal and real drag/anti-drag in iran’s economy from 1972 to 2020. the results indicate that the effect of growth and inflation on the relative tax revenue has become negative and positive, respectively. this means that both real fiscal anti-drag and nominal fiscal drag have simultaneously occurred in iran, which documents the implicit practices of over-indexing. moreover, the more iran’s economy becomes open, the more fiscal affairs become decentralized - especially taxation-, and the more the government becomes compliant with relative market prices in the supply of public goods, the more the drag effect of taxation will significantly reduce. overall, these findings support the idea of designing a coherent economic growth strategy in conjunction with the establishment of an advanced progressive tax system based on comprehensive income taxation that properly addresses the various dimensions of full-indexation, extroversion, decentralization, tax efficiency, and monetarism - adjustment of prices towards the market prices.