تحلیل نقش عدم تناسب نهادی و ناکارآمدی نظام حکمرانی در توسعه نیافتگی ایران قبل از انقلاب

مسئله شناسایی ریشه ها و علل بنیادین توسعه نیافتگی کشورها مسئله پیچیده ای است که مطالعات گسترده ای برای تبیین آن شکل گرفته است. رویکرد نهادگرایی جدید علل بنیادین و بلند مدت توسعه‌نیافتگی را در «کیفیت نهادها» جستجو می‌کند. دستاورد و نوآوری اصلی مقاله حاضر این است که با استفاده از روش تحلیل محتوای جهت‌داردر راستای بهبود و ارتقای تحلیل نهادی، نشان می‌دهد عنصر اصلی در تحلیل توسعه‌نیافتگی نه «کیفیت نهادی» بلکه «تناسب نهادی» است. ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻧﻬﺎدی ﺑﻪ ﺟﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻧﻬﺎدی، ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﺳﺎسی ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻧﻬﺎدی از ﻗﺒﯿﻞ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﻃﯽﺷﺪه، ﭼﺮﺧﻪ ﺷﻮم و ﺑﺰﻧﮕﺎه ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪ ای دﯾﮕﺮ در دﺳﺘﮕﺎه ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎزﺗﻔﺴﯿﺮ ﺷﺪه و درک ﺟﺪﯾﺪی از آن ﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ می آید ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﭼﻨﯿﻦ روﯾﮑﺮدی ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ رﯾﺸﻪﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪﻧﯿﺎﻓﺘﮕﯽ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً زوال و ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮی، ﻋﺪمﺗﻨﺎﺳﺐ ﻧﻬﺎدی ﺑﻮده اﺳﺖ. تمرکز ویژه این پژوهش بر روی بسط و کاربردِ مفهوم‎ جدید «عدم تناسب نهادی» و استفاده از آن برای تحلیل نهادی اقتصاد ایران با تاکید بر عدم تناسب میان نهادهای سیاسی سنتی استبدادی و نهادهای حقوقی مدرن از قبیل مجلس و قانون مدنی، میان نهادهای اقتصادی مدرن از قبیل صنعت و ساختار اجتماعی عشیره‎ای در ایران می‎باشد. علاوه‌براین میان عدم‌تناسب نهادی و مفهوم حکمرانی یک ربط و نسبت وجود دارد که در این مقاله بدان پرداخته می‌شود. همچنین در پرتو مفهوم تناسب نهادی برای ایران، مفاهیم کلیدی تحلیل نهادی بدین صورت شناسایی شدند: استمرار رابطه نامناسب دولت-ملت به عنوان «وابستگی به مسیر طی شده»، انقلاب مشروطه به عنوان «بزنگاه‎ تاریخی»، مدرنیزاسیون نامتوازن به عنوان «چرخه شوم».

analysis of the role of institutional inconsistency and inefficiency of the governace system in the underdevelopment of iran before the revolution of 1979

the problem of identifying the roots and causes of underdevelopment of countries is a complex issue for which the extensive research has been done to explain it. the contribution of the present paper is that by using the method of direct content analysis in order to improve institutional analysis, it shows that the main element in the underdevelopment analysis is not &institutional quality& but &institutional consistency&, the function of institutions appears in an institutional consistency. thus, using such an approach, it is shown that one of the most important roots of underdevelopment and ultimately the decline and collapse of the pahlavi’s regime has been institutional inconsistency. the special focus of this study is on theorizing the new concept of &institutional inconsistency& and using it for institutional analysis of iran’s economy with emphasis on the inconsistency between traditional authoritarian political institutions and modern legal institutions such as parliament and civil law, between modern economic institutions, such as industry and tribal social structure in iran, also in the light of the concept of institutional consistency for iran, the key concepts of institutional analysis were identified as follows: pathdependency: the continuation of the inappropriate state-nation relationship, critical junctures: the constitutional revolution [mashrooteh irani], vicious cycle: heterogeneous modernization.