نابرابری درآمد و نفرین منابع نفت در ایران

کاهش نابرابری درآمد به عنوان یکی از هدف های عمده برنامه های توسعه در تنظیم سیاست های اقتصادی همواره مورد توجه بوده است. هدف از این پژوهش، بررسی اثرات متغیرهای مورد بررسی خصوصا وفور منابع بر نابرابری درآمد در ایران است؛ به‌طوری‌که با استفاده از مدل خود رگرسیون برداری‌ با پارامترهای متغیر در زمان (tvp-var) و داده‌های سالیانه سال‌های 1395-1349، اقدام به بررسی توابع واکنش آنی متغیر در طول زمانِ متغیرهای درآمد سرانه، باز بودن درجه تجارت، رشد ارزش‌ افزوده کشاورزی و فراوانی منابع بر روی ضریب جینی شده است. بر اساس نتایج اثر متغیر فراوانی منابع بر روی ضریب جینی در تمام دوره موردبررسی مثبت بوده است و منجر به افزایش نابرابری درآمد شده است.به‌علاوه شوک مثبت متغیر درآمد سرانه و رشد ارزش‌افزوده بخش کشاورزی، اثر منفی بر روی ضریب جینی در تمام دوره‌ها داشته و منجر به کاهش نابرابری درآمد شده اند. همچنین اثر متغیر آزادی تجاری بر روی ضریب جینی بیانگر اثرات مثبت محدود تجارت آزاد بر روی ضریب جینی در دوره‌های اولیه اثرگذاری است به‌طوری‌که درنهایت اثرات فوق به منفی تبدیل شده است. بر اساس نتایج، اثرات شوک متغیرها بر روی ضریب جینی در سال‌های 1378-1369 متفاوت از سال‌های دیگر است، به‌طوری‌که اجرای سیاست تعدیل اقتصادی در این دوره، به علت اینکه زمینه‌ساز تورم‌های فزاینده و افزایش نرخ ارز شده است، اثرات مثبت متغیرهای مدل بر روی کاهش نابرابری درآمدی را کاهش داده است.

Inequality of income and curse of oil resources in Iran

In this research, the nonlinear effects of variables affecting income inequality have been examined, with emphasis on the role of variable resource abundance, so that using the Time Varying Parameter Vector Autoregressive Model (TVPVAR) and annual data of 20161970 periods, The impulse response functions of Gini coefficient which is varying over time is investigated for shocks on the variables, per capita GDP, degree of trade openness, agricultural value added growth and abundance of resource. Based on the results, the effect of the variable resource abundance on the Gini coefficient has been positive on all the studied period and has led to an increase in income inequality. In addition, the positive shock to the variables per capita income and the value added of agriculture had a negative effect on the Gini coefficient and led to a reduction in income inequality. Also, the effect of the trade openness variable on Gini coefficient illuminates the positive effects of trade openness in early periods of influence, so that, the mentioned positive effects have a decreasing trend. Also, the effect of the shock of variables on the Gini coefficient in 19901991 is different from that of other years, so that implementation of economic adjustment policy, due to increasing inflation and rising exchange rates, has reduced the positive effects of model variables on income inequality. The results of this study indicate the role of policy approaches of each period in studying the effect of model variables, an issue that highlights the use of nonlinear models.