ارزیابی تغییرات اشتغال و بی‏کاری طی برنامه‏های چهارم و پنجم توسعه ایران: رویکرد تجزیه کامل دیویژیا

دستیابی به نرخ بی‏کاری پایین از اهداف شش برنامه توسعه ایرانِ بعد از انقلاب بوده، اما اقتصاد ایران در این چهار دهه با معضلِ مزمن نرخ بی‏کاری بالا مواجه بوده است. پژوهش حاضر تغییرات اشتغال و بی‏کاری طی دوره 1384-1395 را با روش تجزیه کامل میانگین لگاریتمی دیویژیا (lmd) بررسی می‏کند. تجزیه اشتغال بر اساس تقاضای نیروی کار مشخص می‏کند که در هر دو برنامه چهارم و پنجم توسعه، رشد اقتصادی محرک اصلی افزایش اشتغال بوده؛ اگرچه صرف کمیتِ رشد اقتصادی تعیین‏کننده نیست و طی دوره 1384-1390 رشد بدون اشتغال تجربه شده است. تجزیه بی‏کاری بر اساس عرضه نیروی کار نشان می‏دهد که تغییر ساختار تحصیلی به نفع آموزش عالی طی برنامه چهارم، اثرِ افزایش جمعیت فعال بر بازار کار و بی‏کاری را به تعویق انداخته است. البته در برنامه پنجم فشار جمعیتی با کاهش نرخ بی‏کاری خنثی شده و در نتیجه تعداد بی‏کاران طی این برنامه تقریباً ثابت مانده است. شواهد بر لزوم بازنگری در سیاست‏های رشد اقتصادی و نظام آموزشی تاکید دارد.