تحلیل فضایی عوامل موثر بر رشد نامتعادل کالبدی شهر رشت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)

در دهه‌های اخیر با تقدم شهرنشینی بر شهرسازی و تقاضای بالا برای زمین، رشد شهرها با چالش‌های فراوانی مواجه شده است. تامین زمین جهت توسعه، شهرها را به سمت تخریب بهترین زمین‌های پیرامون آن‌ها کشانده است. شهر رشت نیز همانند شهرهای دیگر با محدودیت زمین‌ها با قابلیت کم برای توسعه کالبدی مواجه است. هدف این مقاله تحلیل عوامل و شاخص‌های کمّی موثر بر رشد نامتعادل شهر رشت است. نوع پژوهش کاربردی و روش اجرای آن توصیفی - ‌تحلیلی است. این مقاله با بهره‌گیری از مدل هلدرن و نرم‌افزار gis به تحلیل متغیرهای فضایی رشد نامتعادل شهر رشت پرداخته است. یافته‌های پژوهش در زمینۀ رشد نامتعادل، در فاصله سال‌های 1385تا1345، بیانگر آن است که حدود 57 درصد از آن مربوط به افزایش جمعیت و 43 درصد دیگر مربوط به رشد افقی و اسپرال است. در تحلیل این مسئله مشخص شد بدون استفاده‌ ماندن زمین‌ها شهری حدود 25 درصد (در محدودۀ قانونی شهر)، توسعۀ سکونتگاه‌های غیررسمی با 7/7 درصد، گسترش تعاونی‌های مسکن 5/6 درصد و ادغام روستاهای حاشیۀ شهر 4/25 درصد از سطح کل شهر مغایر با طرح‌های جامع و تفصیلی مصوب به‌طور غیررسمی، در توسعۀ نامتعادل نقش داشته است. سهم تنها سه عامل ادغام روستاهای حریم به محدودۀ قانونی شهر، گسترش شرکت‌های تعاونی مسکن و توسعۀ سکونتگاه‌های غیررسمی، سطحی حدود 4051 هکتار که برابر با 6/39 درصد از مساحت کل شهر است، به محدوده قانونی آن افزوده است.