ارزیابی و تحلیل شاخص‌های توسعه انسانی در مناطق شهری کشور

هدف از توسعۀ انسانی، ایجاد محیطی توانمند برای مردم در جهت برخورداری از زندگی طولانی‌تر، سالم‌تر و خلاقانه‌تر است. پژوهش حاضر بر آن است تا وضعیت هریک از مناطق شهری کشور را از نظر برخورداری از شاخص‌های توسعۀ انسانی بررسی کند. روش پژوهش در این مقاله توصیفی‌تحلیلی و از حیث نوع پژوهش، کاربردی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که میانگین شاخص آموزش در مناطق شهری 806/0، شاخص استاندارد زندگی 617/0، شاخص سلامت 748/0 و شاخص ترکیبی توسعۀ انسانی 701/0 است. مطلوب‌ترین وضعیت شاخص توسعۀ انسانی به‌ترتیب مربوط به مناطق شهری استان‌های تهران با 756/0، اصفهان با 752/0 و قزوین با 750/0 است. نامطلوب‌ترین وضعیت این شاخص به‌ترتیب مربوط به مناطق شهری استان‌های سیستان و بلوچستان با 628/0، کردستان با 632/0 و آذربایجان غربی با 750/0 است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در سه شاخص آموزش، تولید ناخالص سرانه، امید به زندگی و شاخص ترکیبی توسعۀ انسانی مناطق شهری استان سیستان و بلوچستان، کردستان و آذربایجان غربی نامطلوب‌ترین وضعیت و مناطق شهری تهران، اصفهان و قزوین مطلوب‌ترین وضعیت را دارا بوده‌اند. دسته‌بندی مناطق شهری استان‌ها براساس شاخص توسعۀ انسانی حاکی از آن است که ردۀ بسیار محروم منطبق بر استان‌های مرزی و ردۀ استان‌هایی که مطلوب‌ترین وضعیت را دارا هستند مربوط به مناطقی است که اغلب در مرکز کشور واقع شده‌اند. در مجموع نابرابری شدیدی بین مناطق شهری کشور مشاهده می‌شود و این نابرابری در شاخص استاندارد زندگی بیشتر از دو شاخص دیگر است.