ارزیابی تاب‌آوری شهری در مقابل زلزله (مطالعه موردی: اسلام‌آباد غرب)

یکی از شناخته‌شده‌ترین و مخرب‌ترین سوانح طبیعی در دنیا و به‌خصوص در کشور ایران، زلزله می‌باشد. بر همین اساس مسئله ارزیابی تاب آوری شهری در مقابل خطر زلزله که در مطالعات شهری و شهرسازی یک مفهوم نسبتا جدید است، بسیار حائز اهمیت می باشد. طی دو دهه اخیر جهت ارزیابی تاب آوری شهری در مقابل خطر زلزله، روش های متعدد تصمیم گیری چندمعیاره (mcdm) مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) توسعه یافته است. همچنین در سال های اخیر، تئوری منطق فازی در مطالعات مربوط به مخاطرات طبیعی مانند زلزله، کارایی زیادی داشته و به کمک آن می توان عدم قطعیت موجود در تشخیص الگوها را مدل سازی نمود و تا حد ممکن به شیوه تشخیص انسانی نزدیک شد.بر همین اساس مسئله ارزیابی تاب‌آوری شهری در مقابل خطر زلزله بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در این پژوهش که با هدف ارزیابی تاب‌آوری شهر اسلام‌آبادغرب در مقابل خطر زلزله انجام شده، از دو مدل تلفیقی ترکیب خطی وزنی (wlc) و عملگر فازی گاما (gamma) استفاده شد. همچنین جهت وزن‌دهی متغیرها از روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) استفاده شده است. جهت ارزیابی تاب‌آوری شهر اسلام‌آبادغرب در مقابل زلزله با استفاده از دو مدل تلفیقی ترکیب خطی وزنی و عملگر گاما با مقادیر 0.3، 0.5 و 0.9، نقشه‌هایی در پنج کلاس با میزان تاب‌آوری خیلی‌کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی‌زیاد تهیه شد. از طرفی جهت ارزیابی دقت و صحت نقشه‌های ایجاد شده توسط مدل‌های مذکور از نتایج شاخص مجموع کیفیت (qs) استفاده شد. نتایج محاسبات ارزیابی دقت نشان داد که، مقدار شاخص مجموع کیفیت (qs) نقشه‌های تولید شده توسط عمگلرهای گامای 0.3، 0.5، 0.9 و مدل wlc به‌ترتیب 0.051، 0.052، 0.138 و 0.611 می‌باشد. با توجه به بیشتر بودن مقدار qs مدل wlc نسبت به مقدار qs عملگرهای گامای 0.3، 0.5 و 0.9، نتیجه‌گیری می‌شود که کارآمدترین و دقیق‌ترین مدل برای ارزیابی تاب‌آوری شهر اسلام‌آبادغرب در مقابل زلزله، مدل wlc می‌باشد. همچنین نقشه پهنه‌بندی تاب‌آوری تولید شده توسط مدل wlc نشان داد که نواحی غربی و جنوبی شهر اسلام‌آبادغرب از بیشترین میزان تاب‌آوری در مقابل زلزله برخوردار است و کمترین میزان تاب‌آوری مربوط به نواحی شرقی و شمال شرقی شهر می‌باشد.

evaluating urban resilience against earthquakes (case study: islamabad gharb)

introduction earthquake should be considered as one of the most prevalent and destructive natural disasters that all the countries of the world, especially iran, face with. therefore, it is important to evaluate urban resilience against earthquakes. urban resilience is a new and under researched concept in urban studies and urban planning. accordingly, it is necessary to evaluate the resilience of the city of islamabad gharb, like any other city, against earthquakes. it seems that considering and resorting to some sources we can understand the vulnerability of iranian cities. it is necessary to use a suitable model and various types of spatial and non-spatial data. moreover, the analyses related to the geographic information system and most importantly, the review and analysis of the current global experiences should be considered. taking these issues into account, we can achieve the risk map of iranian cities against earthquakes. additionally, by making the necessary preparations, this phenomenon can be turned into a planned process in crisis management caused by natural hazards. the purpose of this research was to evaluate the resilience of the city of islamabad gharb against the risk of earthquakes. for this purpose, the integrated model of weighted linear combination (wlc) and fuzzy gamma operator (gamma) were used. analytical hierarchy method (ahp) was applied for weighting the variables. the final goal was to see the status of urban resilience against earthquakes in islamabad gharb.method this applied research used a descriptive-analytical method. for this study many resources were used including documentary and library studies, information about and provided by the municipality of islamabad gharb city, and other reports including studies that were previously conducted in this field on the city. moreover, the studies and plans that have been carried out by the deputy of planning of the governorate should be added to the sources. two integrated models of weighted linear combination (wlc) and fuzzy gamma operator (gamma) were used to evaluate the resilience of the city of islamabad gharb against earthquakes. analytical hierarchy method (ahp) was also used to weight the variables. for evaluating the resilience of the city against the earthquake, two integrated models of wlc and gamma with values ​​of 0.3, 0.5 and 0.9 were used and the final maps on five classes (very low, low, medium, high, and very high level of resilience) were prepared. moreover, for evaluating the accurancy and correctness of the final maps produced by the two models, the results of total quality index (qs) were used.