ارزیابی اجتماع‌ پذیری فضاهای عمومی‏‌ شهری، در محلات با الگوی کالبدی از پیش طراحی شده (نمونه محله‌‏سجاد مشهد)

اجتماع‏پذیری ازجمله چالش‌های فراروی فضاهای شهری و از موضوعات مهم در توسعه پایدارشهری بشمار می‏آید. با اینکه درمنابع مختلف، از معیارهای اجتماع‏پذیری سخن به میان آمده‏است، اما توجه به شیوه‏ ارزیابی و ویژگی‌های زمینه‏ای، کمک شایانی در درک بهتر این موضوع می‏کند. براین اساس مطالعه پیش‏رو به دنبال آن است، اجتماع‏پذیری فضا را در محلاتِ با الگویِ کالبدیِ از پیش طراحی شده، مورد بررسی قرار دهد. شاخص‌های تحقیق شامل5 دسته کالبدی، چیدمان فضایی، اجتماعی، عملکردی و آسایش‏محیطی و درقالب 22 متغیر می‏باشد. محدوده مورد مطالعه محله‏سجاد مشهد و مقیاس مطالعه واحدهای همسایگی واقع در آن شامل امین و مینا است. در گام اول با تکمیل 385 پرسشنامه از ساکنین، وضعیت حضورپذیری فضای عمومی محله مورد سنجش قرار گرفت. نتایج بهره‏گیری از آزمون یومن‏ویتنی بیانگر وجود تفاوت‌های معنادار درسطح محله درخصوص حضورپذیری فضا بود. در گام بعد سعی‏گردید وضعیت معیارهای اثرگذار بر حضورپذیری با استفاده از روش‌های مشاهده‏ میدانی، آمار استنباطی، تحلیل فضایی و تحلیل چیدمان فضایی، مورد سنجش قرار گیرد. برآیند این ارزیابی نشان داد که معیارهایی همچون توزیع جمعیت، انواع‏کاربری‌ها، تنوع کاربری‌ها و سلسله مراتب راه‌ها، به دلیل اثرپذیری از طرح کالبدی، نقشی در بروز تمایزات اجتماع پذیری فضا در سطح محله ندارند. درمقابل معیارهایی همچون وضعیت مبلمان شهری و خدمات مرتبط با آن و همچنین معیارهای چیدمان فضایی بیشترین اثرگذاری را در تفاوت‌های درون محلی اجتماع‏پذیری فضا دارند. از اینرو مطالعه حاضر، ضمن توجه به تفاوت‌های درون محلی و ضرورت پرداختن به آن، نحوه شکل‏بندی محلات به صورت خودرو یا از پیش طراحی شده را در این ارزیابی دخیل می‏داند و براین ادعاست اجتماع‏پذیری فضا در سطح محلات برحسب فرایند شکل‏گیری آن‌ها، الگوهای متفاوتی را نشان خواهد داد و چنین امری می‏بایست مد نظر برنامه‏ریزان قرار گیرد.

assessing the sociability of urban public spaces in neighborhoods possessing pre-designed physical pattern (case study: sajjad neighborhood of mashhad)

introductioncurrently, urban spaces in iran cannot meet the needs of people as a social being. iranian see these spaces only as a path to go through and not as a space that they can enjoy. these spaces are facing many challenges, one of which is that most of these spaces face after the modernist views in the urban area is the degradation of their influence on the presence of people in this space. the formation of inefficient urban spaces should be considered as one of the consequences of this approach.urban spaces are facing several challenges like sociability. sociability also has an important impact upon sustainable urban development. various studies have mentioned the criteria of sociability, but examining the evaluation method and contextual characteristics will lead to a better understanding of this issue. considering these points, this research tried to explore the sociability of space in neighborhoods that have a pre-designed physical pattern. research indicators included 22 variables in five categories: physical, spatial arrangement, social, functional, and environmental comfort. the studied area was sjjad neighborhood of mashhad, focused on neighborhood units located in amin and mina.this study considered in this evaluation the intra-neighborhood differences and the need to address them, and the way the neighborhoods have been shaped (automatically or pre-designed). it claimed that the sociability of the space in the neighborhoods depends on the process of their formation, and officials should pay attention to the issue. taking the above points, this study tried to see if there are any differences between the public spaces of the neighborhood in terms of sociability. considering the shape of the neighborhood (pre-designed physical pattern), it also tried to find out which indicators play more important roles in the sociability of the space.2. methodto achieve the goal of the research, descriptive-analytical method was applied. questionnaire, field observation, and spatial and statistical analysis were used for collecting the required data. through documentary studies, the criteria and indicators related to the sociability of urban spaces were determined.