شناسایی و اولویت‌بندی محلات نیازمند بازآفرینی شهری (مطالعه موردی: منطقه10 کلانشهر تبریز)

در دهه‌های اخیر، نبود روابط شهر و روستا در یک بستر متوازن و منطقی باعث سیل عظیمی از مهاجرت‌های روستایی به شهرها از یک طرف و ناکارآمدی نظام مدیریت و برنامه ریزی از سوی دیگر شده است. به طوری که اکثر شهرهای ایران با معضلات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی حادی گریبان‌گیر بوده و بافت‌های ناتوانی را در بدنه خود به همراه داشته‌اند. شناسایی چنین محدوده‌هایی اولین اقدام اساسی در راستای ساماندهی و توانمندسازی آن‌ها می‌باشد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و اولویت‌بندی محلات نیازمند بازآفرینی شهری منطقه10 کلانشهر تبریز است. این تحقیق از لحاظ هدف، از نوع کاربردی و از حیث ماهیت و روش از نوع توصیفی-تحلیلی می باشد. که با استفاده از شاخص‌هایی در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی- مخاطراتی مبادرت به شناسایی محدوده‌ها و محلات نیازمند بازآفرینی نموده است. داده های بکار رفته ز طریق سرشماری مرکز آمار در سال 1395 برای بلوک‌های شهری و همچنین از داده های مکانی مربوط به طرح توسعه و عمران منطقه شهری تبریز اخذ شده است. بدین منظور از gis و ترکیب آن با مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی(ahp) برای شناسایی و اولویت بندی محلات نیازمند بازآفرینی استفاده گردید. نتایج نشان داد که بین برخی از محلات شهر تبریز از حیث شرایط اجتماعی-اقتصادی و دسترسی به فضاهای خدماتی شکاف عمیقی ایجاد گشته است. که به ترتیب محلات محمدیه، رضوانشهر و شربت زاده محلاتی با بیشترین فراوانی فضاهای ناکارآمد و نیازمند به بازآفرینی شناسایی شدند و شاخص‌های اجتماعی نسبت به سایر شاخص‌ها، بیشترین اثرگذاری را در شناسایی محلات داشته‌اند.

identifying and prioritizing neighborhoods needing urban regeneration (case study: district 10 of tabriz metropolis)

in recent decades, the lack of urban-rural relations in a balanced and rational context has caused a huge flood of rural migration to cities on the one hand and the inefficiency of the management and planning system on the other hand.  therefore, most cities in iran are facing acute social, economic and environmental problems and have disability tissues. identifying such areas is the first essential step in managing and empowering them. the purpose of this study was to identify and prioritize neighborhoods in need of urban regeneration in district 10 of tabriz metropolis. using indicators in various dimensions of social, economic, physical and environmental, this study attempted to identify areas and neighborhoods in need of regeneration. the data used in this research were mainly obtained through the census of the statistics center in 2016 for urban blocks and from spatial data related to the development plan of tabriz urban areas. for this purpose, gis and analytic hierarchy process (ahp) model were used to identify and prioritize areas in need of regeneration. the results showed that there is a deep gap between some neighborhoods of tabriz in terms of socio-economic conditions and access to service spaces. so that mohammadieh, rezvanshahr and sharbatzadeh neighborhoods were identified the highest frequent in terms of inefficient spaces and in need of reconstruction, respectively, and social indicators compared to other indicators had the greatest impact on identifying neighborhoods.