شناخت عامل‌های اثرگذار بر مسائل شهری ایران با رویکرد عدالت اجتماعی

با شکل گیری دیدگاه قطب رشد پس از اصلاحات ارضی دهه 40 و همچنین ادامه روند افزایش جمعیت و مهاجرت روستاییان به شهرها بعد از انقلاب، تمرکز سرمایه گذاری ها به ویژه در شهرهای بزرگ و بی توجهی به توزیع عادلانه قدرت، ثروت و امکانات در سایر نواحی شهری کشور تشدید شده است. بر این اساس، هدف این پژوهش شناسایی متغیرهای کلیدی و اثرگذار و روابط حاکم میان متغیرها در سیستم شهری ایران به منظور تحقق عدالت اجتماعی طی بازه زمانی کوتاه مدت در افق 1410 است. از این رو، فرآیند پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و بر حسب رهیافت تحقیق، توصیفیاکتشافی است. داده ها به کمک تکنیک پویش محیطی و با مشارکت 16 متخصص رشتة برنامه ریزی شهری در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به عنوان اعضای پانل خبرگان گردآوری شده که برآیند آن، شناسایی 21 متغیر اولیه جهت بررسی وضعیت آینده عدالت اجتماعی در شهرهای ایران است. شناسایی متغیرهای اثرگذار و اثرپذیر و روابط  حاکم بر میان متغیرها از روش پرکاربرد در آینده پژوهی،  «تحلیل ساختاری»، متغیرها استفاده شده است. نتایج تحقیق مبین آن است، متغیر «آموزش حقوق شهروندی»، در محیط سیستم از ثبات و اثرگذاری بسیار بالایی برخوردار است. همچنین، متغیرهای «ایجاد فرصت برابر» و «دموکراسی شهری» به عنوان متغیرهای دو وجهی، «توزیع عادلانه قدرت و ثروت» به منزله متغیر ریسک و متغیرهای هدف شامل «تخصیص عادلانه منابع و امکانات» و «استحقاق»، دارای اثرگذاری و اثرپذیری بسیاربالایی هستند. این متغیرها از ظرفیت بسیار زیادی جهت تبدیل شدن به بازیگران کلیدی سیستم جهت تحقق عدالت اجتماعی در شهرهای ایران برخوردار می باشند.

Recognizing the Factors Affecting Iran’s Urban Issues with an Emphasis on Social Justice

With the formation of the growth pole theory after the land reform of the 1940s, as well as the continuing population growth and rural migration to cities after the revolution, the concentration of investment, especially in large cities, and the neglect of equitable distribution of power, wealth and facilities in other areas, the urbanization of the country has been intensified. Accordingly, the purpose of this study is to identify key and effective variables and the prevailing relationships between variables in the Iranian urban system to achieve social justice in a short time on the horizon of 1410. Therefore, the present research is of applied type in terms of purpose and it is descriptiveexploratory in terms of the research approach. Data were collected using environmental scanning techniques. The particpants included 16 urban planning experts at universities and research centers as members of the panel of experts. The result is to identify 21 primary variables to examine the future status of social justice in Iranian cities. To identify the effective variables and the relationships between the variables, the structural analysis of variables, the widely used method in futures research, was used. The results of the research showed that the variable citizenship rights education has very high stability and effectiveness in the system environment. Also, the variables of creating equal opportunity and urban democracy as twodimensional variables, equitable distribution of power and wealth as a variable of risk and target variables including equitable allocation of resources and facilities and entitlement have very high impact and effectiveness. These variables have a great potential to become key players in the system to achieve social justice in Iranian cities.