ارزیابی شاخص‌های کمی و کیفی مسکن شهری در ایران

مسکن، مسئله‌ای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فراتر از آن مسئله یک حق است که به دلیل برتری منافع شخصی بر نفع جمعی (سیاست های بازار آزاد) این حق در اختیار صاحبان قدرت و سرمایه قرار گرفته و به عنوان یکی از چالش های اساسی نظام شهرنشینی جهانی بدل شده است. در ایران نیز ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر مسئله مندی مسکن موثر بوده و تقاضاهای سوداگرانه در بازار سرمایه، مسکن را به کالایی سرمایه ای بدل کرده است. ازاین‌رو در این پژوهش با نگاهی همه جانبه پس از بررسی بنیان های نظری و پیشینه ی پژوهش، شاخص هایی کمی و کیفی مسکن مورد بررسی قرار گرفت و چارچوب مفهومی موضوع استخراج شد. سپس در سطح کشور، رتبه بندی استان ها براساس شاخص های موجود توسط مدل تاپسیس و فازی صورت گرفت. نتایج این رتبه بندی نشان می دهد که تجمع ثروت در مناطق کلانشهری در کشور، افزایش مسکن سرمایه ای و رشد مسکن استیجاری و مسئله سکونت گروه های کم درآمد شهری و مسکن در استطاعت در این مناطق بیش از سایر استان ها بوده است به گونه ای که استان های دارای کلانشهر رتبه های اول تا دهم را به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد مسئله اصلی ریشه در ساختارهای مدیریتی دارد و تا زمانی که میان الیگارشی سیاسی و اقتصادی هم‌پوشانی باشد، امکان برون‌رفت از بحران فراهم نیست. همچنین توجه به رویکردهای نوین و نیز سلسله قوانین مالیاتی همراه با نظرات می توانند به‌عنوان یکی از گزینه‌های مهم در حل مسئله مسکن راهگشا باشد؛ چراکه افزایش هزینه های مالی عدم عرضه و نبود چشم انداز رشد برای عرضه کنندگان از ارزش مبادله ای و سوداگری در بازار مسکن می کاهد.

The Evaluation of Quantitative and Qualitative Indicators of Urban Housing in Iran

Housing is a social, economic, and political issue and, beyond that, a right given to possessors of power and capital which has turned into a basic challenge in the global system of urbanization due to the preference of personal interests over collective benefits (free market policies). The analysis of the status of housing requires a comprehensive view of its different aspects. In Iran, this has been influenced by economic, political, social, and cultural aspects, and housing has turned into capital goods by demands on the capital market which is called a business. In this research, the quantitative and qualitative indicators of housing were investigated with a comprehensive view. The conceptual framework of the issue was offered after reviewing the related literature and introducing the theoretical foundations. Then, Iran’s provinces were ranked based on the available indicators using the TOPSIS method and fuzzy models. The results of ranking demonstrate that regions in the country with metropolises are affected more seriously than others by the accumulation of wealth in those regions, the increase in housing as capital, the growth of rental housing, and the issue of affordable housing for lowincome urban groups, hence the provinces with metropolises have the first to tenth ranks as such. The results also indicate that the major issue is deeply rooted in the structures of administration, and it would be impossible to end the crisis as long as the political and economic oligarchies overlap. Another significant alternative that may help resolve the issue of housing is to consider modern approaches and series of taxation acts accompanied by supervision, because housing could be devaluated as a means of trade and business on the market through a rise in financial costs, shortage of supply, and lack of prospects of growth for suppliers.