بررسی عوامل موثر بر تحولات کالبدی- فضایی سکونتگاه‌های روستایی مجموعه شهری مشهد

امروزه آگاهی از ساختار کالبدی-فضایی روستاها و عوامل موثر بر تحول این ساختار، خصوصاً در پیرامون کلان‌شهرها ضرورت دارد و یکی از عوامل مهم تاثیرگذار در میزان موفقیت برنامه ریزان و طراحان شهری و روستایی است. ازاین‌رو در این تحقیق سعی شده است به شناخت و معرفی عوامل تاثیرگذار بر تحولات کالبدی-فضایی روستاهای مجموعه شهری مشهد پرداخته شود. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و نوع آن ازنظر هدف، بنیادی است. برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های‌ اسنادی و میدانی استفاده‌شده است. جامعه نمونه 28 روستای بالای 20 خانوار در مجموعه شهری مشهد می‌باشد که از طبقات مختلف جمعیتی و فواصل متفاوت با شهر مشهد انتخاب شدند. از مجموع 20083 خانوار در نقاط روستایی نمونه، با فرمول کوکران، حجم نمونه 377 خانوار به‌دست‌آمده این افراد با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. تبیین شاخص‌های موثر در تحولات کالبدی – فضایی سکونتگاه‌های روستایی با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی (fahp) (دیدگاه 32 کارشناس) و مدل آنتروپی شانون (دیدگاه روستاییان نمونه) انجام شد. با توجه به نتایج پژوهش مشخص شد که بعد هم‌جواری با کلان‌شهر مشهد با وزن 0.3556 و شاخص های اقتصادی با وزن 0.457 و سیاسی– مدیریتی با وزن 0.2464 بیشترین و در مقابل شاخص های محیطی کمترین تاثیر را در تحولات کالبدی سکونتگاه‌های روستایی مجموعه شهری مشهد داشته است. با توجه به نتایج همبستگی پیرسون تاثیر شاخص‌های موثر بر تحولات کالبدی-فضایی روستایی در محدوده حریم شهری مشهد و روستاهای نزدیک‌تر بیشتر بوده و به تغییر کارکردی این روستاها نیز منجر شده است.