تاثیر استفاده از بندسارهای سنتی بر ویژگی‌های خاکی در منطقه جنوب سبزوار

در بسیاری از مناطق کم‌ آب ایران ازجمله نواحی غربی خراسان، از دیرباز مردم برای حفاظت از خاک و آب تلاش ‌های زیادی داشته‌ و تجربه‌ های ارزشمندی به‌ دست آورده‌اند. بهره گیری از این تجربه‌ ها در ساخت بندسارها به استفاده بهینه از منابع آب ‌و خاک منجر شده و می‌تواند به بومی‌سازی عملیات حفاظت خاک و آب و افزایش کارایی آنها کمک کند. بندسار با کنترل سرعت جریان آب موجب ته‌نشینی ذرات معلق سیلاب می‌ شود که علاوه بر حاصل خیزی خاک، موجب تقویت سفره‌های آب زیرزمینی، احیاء پوشش گیاهی و مهار بیابان‌زایی می‌شود. پژوهش حاضر به بررسی اثر استحصال سیلاب بندسارهای جنوب شهرستان سبزوار، بر روی حاصل خیزی خاک به دو صورت میدانی و آزمایشگاهی پرداخته است. بدین منظور در محدوده مورد بررسی، پنج منطقه دارای بندسار در نظر گرفته شد و در هر یک از محل‌های منتخب سه نیمرخ در داخل بندسار و سه نیمرخ در خارج آن به عمق cm 60 حفر شد. از سه عمق 200، 4020 و cm4060 نمونه‌برداری انجام شد. سپس نمونه‌ها برای تعیین درصد مواد آلی خاک، مقدار n، p و k به آزمایشگاه منتقل شد. درپایان نتایج حاصل از آزمایش‌ها به‌وسیله آزمون‌های دانکن و t مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که عناصر حاصل خیزی خاک مانند مقدار کربن آلی، n کل، p و k در داخل بندسارها  با خارج از آن‌ها متفاوت است و اغلب در داخل بندسارها بیشتر از خارج آن‌هاست. هرچند این تفاوت در برخی از مناطق معنی‌دار نیست ولی در کل می‌توان نتیجه گرفت که  بندسار موجب افزایش حاصلخیزی خاک شده است.

Assessment of Effects of Bandsars Use on Soil Properties in Desert Areas (Case Study: Southern Sabzevar Region, Khorasan Razavi)

In many areas of Iran wher water is scarce, including the western Khorasan, people have understood the importance of water and soil resources. They have made great efforts to protect them, and they also gained valuable experiences. The use of these experiences in the construction of the Bandsars allowed optimizing the water and soil resources and the localization of  watershed management operations which will improve the effectiveness of those operations. The bandsars cause the sedimentation of suspended particles by controlling the flow rate, and consequency, in addition to the increase in soil fertility, improve the recharge of groundwater, vegetation cover and desertification control. This research studies the effect of the use of flood in bandsars,  located in the south of the city of Sabzevar on soil fertility using both field and laboratory methods. To achieve this, 5 Bandsars sites were selected in the study area, and in each site 3 soil profiles inside the bandsars and also 3 profiles outside the Bandsars with 60 cm depth were digged. The soil samples were collected from three depths of 020, 2040 and 4060 cm. Soil samples were transported to the laboratory and the amount of organic mater, N, P and K were measured. Results were analysed using t as well as Dankan tests. Results showed that the values of the fertilizing elements such as organic mater, N, P are different between inside and outside the bandsars, and are higher inside the bandsars comparing to the related outside areas. Although this difference is not statistically significant in some cases, it can be concluded that Bandsars improved soil fertility.