تغییرات زمانی و مکانی خصوصیات خشکسالی هواشناسی در ایران تحت‌ تاثیر سناریوهای تغییر اقلیم

پدیدۀ تغییر اقلیم، شدّت و استمرار دوره‌های خشک الی، اوج، بزرگی و فراوانی رخ داد  آن را در دهه‌های آینده تحت تاثیر قرار می‌دهد. ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین خسارت را از خشکسالی متحمل شده است. بنابراین، پیش‌بینی خشکسالی برای توسعه راهبرد های کاهش آن در آینده حیاتی است. پژوهش حاضر، به منظور ارزیابی وضعیت مشخصه ‌های خشکسالی شامل شدّت، تداوم، بزرگی و اوج آن در دوره ‌های تاریخی (1966 تا 2005) و دورۀ آینده (2016 تا 2050) برای 39 ایستگاه سینوپتیک کشور با بهره ‌گیری از نمایۀ spi انجام شد. همچنین برای شبیه ‌سازی آینده از خروجی مدل گردش عمومی جوّ canesm2 بر پایۀ دو سناریو rcp4.5 و rcp8.5 روش ریزمقیاس نمایی آماری  sdsm استفاده شد. نتایج نشان داد، روند مشخصه ‌های شدّت، زمان تداوم یا مدّت، بزرگی و اوج خشکسالی در دوره تاریخی در بخش زیادی از کشور بدون روند معنی دار است. با توجّه به پهنه ‌بندی نقشه ‌های spi در مقیاس های زمانی مختلف، بخش اعظم کشور در دوره گذشته حاکی با افزایش روند خشکسالی در گیر بوده است، اما در آینده با دو سناریو مورد بررسی بخش گسترده ای از مساحت کشور به سمت ترسالی و یا کاهش خشکسالی پیش می‌رود. همچنین روند مشخصه‌ های خشکسالی شدّت، مدت، بزرگی و اوج در مقیاس‌ های زمانی مختلف در دوره گذشته و آینده در عموم مناطق ایران دارای روند معنی‌ دارنیست، اما مقدار بیشینه این ویژگی ‌ها در بخش‌های شمالی، شمال‌شرقی، غربی و جنوبی کشور رو به افزایش است. در کل می‌توان گفت، بخش‌های جنوبی کشور به ‌ویژه استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بخش‌های شمال شرق و غرب استان خراسان رضوی، گلستان و آذربایجان‌ بیشترین آسیب‌پذیری را از تغییر اقلیم خواهند داشت. بنابر این، خطر خشکسالی در این مناطق زیاد بوده و ضروری است برای مدیریت منابع طبیعی و و کشاورزی در این مناطق برنامه‌ریزی جدّی صورت پذیرد.

Spatio-Temporal Variability of Characteristics of Meteorological Drought in Iran under Climate Change Scenarios

Climate change affects severity and duration of drought, peak, magnitude, and frequency of the events in the coming decades. Iran is one of the countries that have suffered the most from drought. Therefore, drought monitoring and forecasting is crucial for drought mitigation and preparedness strategies in future. This study was conducted to evaluate the status of drought characteristics of severity, duration, magnitude, and peak in historical period from1966 to 2015 and future from 2016 to 2050  for 39 synoptic stations in Iran using Standardized Precipitation Index (SPI). Also, for future simulation, the output of the general circulation model of CanESM2 based on two scenarios RCP4.5 and RCP8.5 and the statistical downscaling method of SDSM were used. Results showed that the trend of severity, duration, magnitude, and peak  have no any significant trend. The SPI zoning map shows an increase in the historical period but will decrease in the future period under two scenarios. The results of the trend analysis of the severity, duration, and magnitude and peak drought showed that there is no significant trend in the historical and future in Iran. However, most of these characteristics are increasing in the northern, northeastern, western, and southern parts of Iran. Finally, the southern parts of Iran including Hormozgan and Sistan and Baluchestan provinces, the northeastern and western parts of Khorasan Razavi, Golestan, and Azerbaijan provinces will be most vulnerable to climate change. Therefore, the risk of drought in these regions is high and it is necessary to seriously plan for the management of natural resources, and agriculture.