تعیین مکانهای مناسب احداث سدزیرزمینی برای مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک

مکان یابی اولین و مهمترین مرحلi در اجرای طرح های منابع طبیعی است. مکانیابی از نظر هیدرولوژیک و اقتصادی اجتماعی دارای اهمیت است و می تواند در کاهش هزینه و زمان برای تعیین محل های مناسب برای ساخت سد زیرزمینی تاثیر زیادی داشته باشد. سد زیرزمینی از سازه هایی است که مخزن آن در زیرزمین است و استحصال آب از آن به شرایط توپوگرافی و زمین شناسی منطقه بستگی دارد. در پژوهش حاضر برای مکانیابی سد زیرزمینی در حوزه آبخیز کجبید–بالاقلی شهرستان گرمه استان خراسان شمالی از مدل تصمیم گیری aras و سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. ابتدا، محل های مناسب با استفاده از روش حذفی و براساس معیارهای رتبه آبراهه، شیب، زمین شناسی، کاربری اراضی، گسل، قنات و چشمه تعیین شد. در ادامه برای اولویت بندی معیارهای کمیت آب، کیفیت آب، شیب مخزن، نفوذپذیری مخزن، عمق مخزن، سطح مخزن، ارتفاع سازه، طول سازه، تکیه گاه، نیاز آبی و دسترسی به سازه از روش تحلیل سلسله مراتبی کمک گرفته شد. در پایان از روش تصمیم گیری aras برای اولویت بندی مکان های مناسب استفاده شد. معیار کمیت آب با اهمیت نسبی 0/23 بیشترین و معیار تکیه گاه سد زیرزمینی با اهمیت نسبی0/02 کمترین امتیاز را از دیدگاه کارشناسان به دست آوردند. محلهای مناسب ساخت سد زیرزمینی تعیین شده در روش حذفی برپایه معیارها اولویت بندی شد. نتایج نشان داد محل a با 0/36=si و 1=ki بهترین گزینه و در اولویت اول قرار گرفت.

Suitable Site Selecting of The Underground Dam Construction for WaterResources Management in Arid and SemiArid Lands

Site selection is the first and most important stage in implementation of natural resources management projects. It can be effective in reducing the cost and timing of projects. The underground dam is one of the structures that reservoir is created in the underground, and its extraction depends on the topography and geology conditions of the area, so its location is very important from the hydrological, economic, and social points of view. In this research, the ARAS multicriteria decisionmaking model and geographic information system (GIS) were used to select the most suitable sites for the underground dam construction in KajbidBalaghli Watershed, Garmah, North Khorasan. First, suitable sites were determined by using an exclusion method based on criteria (stream order, slope, geology, land use, fault, qanat, and spring). To prioritize suitable locations, water quantity criteria, water quality, reservoir slope, reservoir permeability, reservoir depth, reservoir surface, structural height, structural length, anchorage, water requirement, and access to the structures were used to determine the appropriate locations. The relative importance of the criteria was done using AHP method. Finally, the ARAS decision method was used to prioritize the suitable sites. Results showed that the water quantity criterion with relative importance of 0.23 and the criterion of underground dam anchorage with the relative importance of 0.02 gain highest and lowest score in views of the experts, respectively. The most suitable sites for the construction of underground dam was location A with Si = 0.36 and Ki = 1.