واکاوی رابطه ویژگی‌های برخالی مقطع دره‌ها با سازندهای زمین‌شناسی درحوزه آبخیز دشت یزد-اردکان

توصیف کمی نیمرخ دره‌ها در تشخیص ویژگی‌های ژئومورفولوژیک و پویایی آن‌ها به منظور جداسازی فرآیندهای مختلف تشکیل آن ها، مفید است. بدین منظور، مقاطع طولی و عرضی تعداد 15 دره‌ در سه سازند زمین‌شناسی کهر، آهک تفت و گرانیت شیرکوه در حوزه‌آبخیز دشت یزد اردکان مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی مورفولوژی دره‌ها، از مطالعه ویژگی‌های برخالی ‌آن‌ها در کنار توابع ریاضی و دو شاخص نسبت پهنای کف دره به عمق دره vf و عرض دره در راس fr استفاده شد. میانگین شاخص نسبت vf، به ترتیب در سه سازند کهر، گرانیت شیرکوه و آهک تفت، 5.56، 3.52 و 1.38 محاسبه شد. هم‌چنین میانگین شاخص fr نیز در این سه سازند، به ترتیب 0.07، 0.12 و 0.17 به دست آمد که نشان‌دهنده ناهمسانی در ترکیب سنگ‌شناسی و وضعیت ساختاری درها می‌باشد. نتایج نشان داد که گرایش شکل دره، از سازند کهر به سمت آهک تفت، از پروفیل u شکل به سمت v شکل است. به علاوه، نیمرخ‌های با انحنای کمتر با توابع خطی و دره‌های با انحنای طولی بیشتر با توابع چند جمله‌ای برازش بهتری نشان دادند. در ادامه، واکاوی چندبرخالی مقاطع عرضی دره، با بهره گیری از ابعاد عمومی dq و طیف تکنیکی f(αq) نشان داد که این مقاطع از ماهیت تک‌برخالی به چند‌برخالی در گذر هستند. در این میان هیچ یک از مقاطع دره در سازند آهک تفت ویژگی چند‌برخالی ندارد. در تعدادی از مقاطع عرضی دره دو سازند گرانیت شیرکوه و کهر، رویکرد چندبرخالی مناسب‌تر به نظر می‌رسد. زیرا ممکن است شاخص های برخالی بسته به موقعیت و مکان متفاوت باشند. بنابراین، تحلیل چند برخالی شاخصی مناسب برای ارزیابی پیچیدگی‌های موجود در مقاطع دره است و قادر به تبیین ویژگی های بیشتری از دره و خصوصیات هیدرولوژیک و ژئومورفولوژیک حوزه‌آبخیز است.

Multilfractal analysis of valley sections on geological formations in arid areasCase Study, YazdArdakan catchment

Quantitative description of valley profiles can help us to identify its geomorphologic and dynamic properties and a useful tool for separating the valleys created by various processes. In this study, the Longitudinal and Crosssections of 15 valleys were investigated in three geological formations of Kahar, Taft and Granite. Fractal properties of valleys along with the mathematical functions and two Vf and Fr indicators were used to study valley morphology. The average of Vf index was calculated in Kahar, Taft and Granit formations 5.56, 3.52 and 1.38, respectively. Also, the average of Fr index in three formations was calculated 0.07, 0.20, and 0.17, respectively. The results indicated heterogeneity in the lithology and structural status of valleys. According to the results, the shape of the valley, from Kahar to Taft formation, is U profile to Vshaped profile. The results showed that less curvature profiles are fitted with linear functions and profiles with more curvature fitted with polynomial functions. In fact, the polynomial functions, especially the fourth order, have high ability in modeling the Longitudinal and Crosssections of the valleys. Subsequently, multifractal analysis of crosssectional valley, Using the general multifractal dimensions (Dq) and the technical spectrum f(αq), showed that these sections are transmitted from monofractal to multifractal. None of the valley sections in Taft formation has multifractal properties. In a number of Crosssection valleys of Granite and Kahar formations, the multifractal approach seems to be more appropriate. Because of the fractal parameters may vary depending on the locations.