ویژگی‌های ریخت شناسی رسوبات بادی و بادهای فرساینده دشت سیستان

فعالیت رسوبات بادی در دشت سیستان خسارت های زیادی به ساختارهای زیربنایی وارد می کند. بر همین اساس، پراکنش ویژگی های ریختی (مرفولوژیک) و وضعیت تثبیت رسوبات بادی در داخل کریدورهای فرسایشی با استفاده از داده های ماهواره ای و بازدیدهای میدانی و اندازه گیری های زمینی در مقیاس مناسب تهیه شد. روند تغییرات انرژی باد های فرساینده براساس پتانسیل حمل رسوبات بادی با استفاده از آمار ساعتی سرعت و جهت باد در 6 ایستگاه هواشناسی اطراف دشت سیستان تهیه شد و میانگین سرعت باد سالانه، پتانسیل حمل ماسه، جهت حرکت نهایی ماسه، اندازه برداری حمل ماسه و شاخص تغییرپذیری جهت باد محاسبه  و با استفاده از مدل مناسب کریجینگ پهنه بندی شدند. نتایج نشان داد که فعالیت رسوبات بادی در منطقۀ سیستان بیشتر تحت تاثیر بادهای 120 روزه است که از سطح هامون ها و براساس توپوگرافی سطح زمین در داخل چهار دالان فرسایشی صورت می گیرد. بیشتر اشکال تپه های ماسه ای در سیستان در اثر باد یک جهته شکل گرفته اند که شامل بارخان، رشتۀ عرضی و پهنه ماسه ای است. مقدار فرسایندگی بادها براساس پتانسیل حمل ماسه در مناطق شمالی دشت سیستان و روی هامون های صابری و برینگک دارای بیشترین مقدار و هرچه به سوی مرز شرقی و جنوبی پیش می رود از شدت آن کاسته می شود. مقدار پتانسیل حمل ماسه در ایستگاه زابل 2516 واحد بردارست که یکی از بالاترین ارقام در بیابان های داخلی جهان می باشد.

Morphologic characteristics of aeolian deposits and erosive winds in Sistan plain

Shifting aeolian dunes damage to infrastructure in Sistan plain.  Accordingly, distribution, morphology and fixed and unfixed status of sand dunes in erosive corridors were surveyed by using satellite images and field investigation. Mean wind velocity, average seasonal and annual sand drift potential, resultant drift direction, resultant drift potential and unidirectional index (RDP/DP) were calculated using hourly wind speed and direction data in six meteorological stations around Sistan plain.  In addition, temporal and spatial variation of wind energy were mapped using Kriging geostatistical method. The results show that activity of sand dunes matched wind of 120 days which lifted sediment from the dry beds of Hamoun Lake into 4 erosive corridors based on topography which forms Registan sand seas in the southwest Afghanistan. The types of dunes are Barchans, transvers and sheet which is formed by unidirectional wind. The DP decreased from northwest to southeast of region and the value of drift potential in Zabol station was calculated 2516 vector unit that it is one of the highest values in inland deserts of the world.