مدل‌سازی عوامل موثر بر ارتقاء سهم واحدهای پژوهش و فناوری در ارزش ‌افزوده محصولات کشاورزی صادراتی ایران: مورد مطالعه زعفران و زرشک

پژوهش و فناوری جایگاه مهمی در توسعه زنجیره ارزش داخلی محصولات زعفران و زرشک دارد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر ارتقاء سهم واحدهای پژوهش و فناوری کشاورزی در ارزش‌افزوده محصولات می‌باشد، بدین منظور پس از مرور ادبیات موضوعی در حوزه پژوهش و فناوری کشاورزی، مجموعه مولفه‌های تاثیرگذار بر ارتقا سهم این واحدها در ارزش‌افزوده بخش کشاورزی شناسایی و با نظر خبرگان نهایی گردید. سپس با توزیع پرسشنامه ساختاریافته در میان 65 نفر از مدیران و محققان شرکت‌های تولیدی زعفران و زرشک و سازمان‌های تحقیقاتی کشاورزی و با استفاده از نرم‌افزارهای آماری spss و smart pls ارتباط میان گویه ها و سازه‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، در ادامه با بهره‌گیری از روش معادلات ساختاری ارتباط میان عوامل 6 گانه: تحقیقات کاربردی، اکتساب فناوری، تجاری‌سازی، توسعه بازار، عوامل داخلی صنعت و عوامل کلان ملی بررسی شد. نتایج تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد، حمایت از سرمایه‌گذاری شرکت‌های فعال در حوزه کشاورزی صنعتی در واحدهای پژوهش و فناوری کشاورزی مهم‌ترین عامل شناسایی‌شده می‌باشد. در نهایت پیشنهاد‌هایی جهت بهبود وضعیت پژوهش و فناوری و ارتقا ارزش‌افزوده محصولات مذکور ارائه ‌شده است.

Modeling the Factors Affecting the Promotion of the Share of R&T Units in Iran Export Agriculture Product's Added Value: Case Study of Saffron and Barberry

In this study we investigate the importance of agricultural sector research and technology organizations (RTO) in the national economic system. The main objective of the paper is to identify and rank the factors affecting the promotion of these RTOs share in saffron’s added value. Through the literature review we extracted all the relevant factors that have been mentioned by different researchers. Then, we classified these factors into six components: applied research, technology acquisition, commercialization, market development, industry’s internal factors and national macro factors. We used a Likert scale questionnaire to gather the data about the importance of each factor based on research and technology experts’ points of view. To analyze the data we utilized confirmatory factor analysis and structural equation modeling (SEM) methods using SPSS and smart PLS software packages. The results show that the most important factor affecting the share of agricultural RTOs in a products added value  is the promotion of industrial firms to invest in the field of agricultural research and development. Finally, according to the obtained results, some suggestions for improving research and technology have been provided.