ارزیابی عملکرد و شناسایی مناطق مستعد کشت زعفران در استان خراسان رضوی بر اساس شاخص های دمایی

در بین محصولات کشاورزی، زعفران (crocus sativus l.) ازجمله ارزشمند ترین محصولاتی است که با توجه به ویژگی های خاص خود، امکان گسترش تولید و صادرات آن وجود دارد. در بیشتر مناطق کشور به علت نیاز آبی کم این محصول و سازگاری مناسب آن با شرایط محیطی، امکان کشت این گیاه وجود دارد. لذا در سال های اخیر سطح زیر کشت زعفران به خصوص در استان خراسان رضوی افزایش‌یافته است. در پژوهش حاضر آمار و اط?عات ماهیانه درجه حرارت حداقل، درجه حرارت متوسط، درجه حرارت حداکثر و نیز اختلاف درجه حرارت شبانه‌روز در شهرستان های دارای کشت زعفران در استان خراسان رضوی در یک دوره 20 ساله به همراه عملکرد زعفـران در این دوره، جمع آوری و با استفاده از نرم‌افزار spss معادلات رگرسیون برآورد گردید. سپس با استفاده از معادلات به‌دست‌آمده و نرم افزار arcgis به پهنه‌بندی مناطق مستعد کشت زعفران پرداخته شد. نتایج نشان داد عملکرد زعفران به شدت تحت تاثیر درجه حرارت بوده، اما این تاثیر بسته به اقلیم هر منطقه متفاوت است. همچنین بررسی نقشـه های پهنه بندی ایجادشده بر اساس معادلات رگرسیونی ایجاد شده نشان داد که منـاطق جنوبی استان ازجمله شهرستان گناباد دارای بهترین موقعیت از لحاظ پارامترهای مورد بررسی برای کشت زعفران بوده (عملکرد 88/4-21/4 کیلوگرم در هکتار) و این عملکرد از جنوب به سمت نواحی شمالی استان روندی کاهشی داشت؛ به طوری که شهرستان های مرکزی استان مانند تربت حیدریه، کاشمر و خواف دارای عملکرد متوسط (21/4-53/3 کیلوگرم در هکتار) و شهرستان های شمالی مانند قوچان دارای عملکرد نسبتاً ضعیف (53/3-85/2 کیلوگرم در هکتار) و تقریباً معادل نصف مناطق جنوبی استان بود. همچنین مطابقت این نقشه ها با نقشه پهنه بندی عملکرد واقعی زعفران همبستگی بالای عملکرد زعفران با عوامل اقلیمی، به خصوص پارامترهای دمایی را نشان داد.