بررسی تناسب اراضی و تدوین جدول نیازهای رویشی خاک و زمین‌نما برای زعفران

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر خصوصیات خاک و اراضی بر عملکرد زعفران، درجه بندی آن ها و تهیه جدول نیازهای رویشی این گیاه برای انجام مطالعات تناسب اراضی به روش fao انجام شد. نخست، 124 مزرعه زعفران در استان های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، فارس، گلستان، مرکزی و کرمان انتخاب شدند. با حفر پروفیل در هر مزرعه، نمونه های مناسب از افق های خاک برداشت شد و پرسش نامه کاربری اراضی نیز طیّ سه سال از 1396 الی 1398، تکمیل گردید. نمونه‌های خاک، مورد آزمایش قرار گرفت تا ویژگی های فیزیکیوشیمیایی آن ها مشخص شود. پس از آماده سازی داده ها، از نظر آماری تجزیه شدند. رگرسیون چند متغیره بین عملکرد به عنوان متغیر وابسته و مقدار شوری، درصد سدیم قابل تبادل، واکنش، گچ، آهک، رس، شن، سیلت، سنگریزه، پتاسیم و فسفر قابل جذب خاک به عنوان متغیرهای مستقل به روش گام به گام، بررسی گردید. با بررسی روابط رگرسیون ساده بین ویژگی های اراضی مهم و موثر با عملکرد، درجه بندی خصوصیات اراضی انجام شد. سپس جدول نیازهای رویشی تهیه شده با داده های 21 مزرعه جدید، ارزیابی و صحت سنجی شد. نتایج نشان داد که پتاسیم قابل جذب، شن، شوری خاک، درصد سدیم تبادلی و آهک، بیشترین و واکنش خاک و کربن آلی، کمترین دامنه تغییرات را داشتند. نتایج رگرسیونی نشان داد به ترتیب متغیرهای مستقل شوری خاک، esp، آهک، گچ، سنگریزه و پتاسیم وفسفر قابل جذب، بر عملکرد موثر هستند. ضریب تبیین رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهای وارد شده به مدل توانسته اند 95 درصد از واریانس مربوط به متغیر وابسته را تعیین نمایند. بیشترین سهم در کاهش عملکرد زعفران مربوط به شوری خاک، سنگریزه، درصد سدیم تبادلیو مقدار آهک می باشد. نتایج صحت سنجی نشان داد که ضریب تبیین بین عملکرد با شاخص خاک جدول پیشنهادی برای زعفران حدود 0.92 می باشد که نشان دهنده دقت قابل قبول جدول پیشنهادی است.

Investigation of land characteristics and preparation of soil requirements table for saffron

The objective of this study was to investigate the effect of soil and land characteristics on saffron yield, their rating for preparation of a soil requirements table of this plant for land suitability studies by FAO method. First, 124 saffron farms in Khorasan Razavi, South Khorasan, Fars, Golestan, Markazi and Kerman provinces were selected. In each field, suitable soil samples were taken and a land use questionnaire was completed during three years from 2017 to 2019. Soil samples were tested to determine their physicochemical properties. After preparing the data, they were statistically analyzed. Multivariate regression between yield as a dependent variable and salinity, percentage of exchangeable sodium, soil reaction, gypsum, lime, clay, sand, silt, gravel and available potassium and phosphorus of soil were studied as independent variables by stepwise method. By examining the relationships of simple regression between important and effective land characteristics and yield, land characteristics rating was performed. Then, the saffron soil requirements table prepared. The proposed table was verified with the data of 21 new farms. The results showed that available potassium, sand, soil salinity, percentage of exchangeable sodium and lime had the highest and the reaction of soil and organic carbon had the lowest range of changes. Regression results showed that the independent variables of soil salinity, ESP, lime, gypsum, gravel and available potassium and phosphorus, respectively, affect yield. Coefficient of determination of multivariate regression showed that the variables entered in the model were able to determine 95% of the variance related to the dependent variable. The largest contribution to the reduction of saffron yield is related to soil salinity, gravel, exchangeable sodium percentage and the amount of lime. Validation results showed that the yield correlation coefficient with the soil index of the proposed table for saffron is about 0.92, which indicates the acceptable accuracy of the proposed table.