بررسی برخی روش های مدیریت تغذیه و آبیاری به منظور سازگاری و توسعه کشت زعفران در مناطق خشک

به منظور بهبود عملکرد زعفران و تغییر الگوی کاشت در مناطق خشک، آزمایشی بصورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال‌های زراعی 1395-1392 در یک مزرعه تحقیقاتی واقع در روستای چرخاب از توابع استان یزد به اجرا درآمد. سطوح فاکتور اصلی شامل سه سطح آبیاری (آبیاری تا 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی) به عنوان کرت‌های اصلی و 7 تیمار مختلف مدیریت کودی شامل شاهد، 10 تن در هکتار کود دامی یا ورمی‌کمپوست به صورت توزیع روی سطح خاک، 5 و 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست به صورت ردیفی در زیر ردیف‌های کاشت، 10 لیتر در هکتار هیومستر سفرون در یک نوبت و در دو نوبت پس از گلدهی، به عنوان کرت‌های فرعی بود. نتایج نشان داد که کاهش آبیاری از 75% به 50% نیاز آبی موجب کاهش معنی‌دار وزن خشک برگ، وزن بزرگترین بنه، وزن کل بنه و تعداد بنه موثر در بوته شد. اختلاف عملکرد بین تیمارهای آبیاری هر ساله بیشتر شد. به طوریکه در سال اول آزمایش، تیمارها از نظر تعداد گل اختلاف معنی‌داری نداشتند اما در سال سوم آزمایش تعداد گل در تیمار 100% نیاز آبی با میانگین 100.76 گل در هر کرت بصورت معنی‌داری بیش از دو تیمار دیگر بود. همچنین با کاهش آبیاری از 100% به 75% نیاز آبی، تعداد کل بنه بیش‌از 40% کاهش یافت، اما وزن کل بنه کمتر از 30% کاهش یافت. بین تیمارهای مدیریت کودی، مصرف ورمی‌کمپوست به مقدار 10 تن در هکتار به صورت ردیفی در زیر ردیف‌های کاشت (10rv) و مصرف کود هیومستر سفرون به مقدار 10 لیتر در هکتار طی دو نوبت‌ در طول فصل رشد (ch) به صورت معنی‌داری مطلوبتر بود. بطوریکه بیشترین تعداد گل در سال‌های دوم و سوم آزمایش در تیمار 10rv به ترتیب 71.78 و 98.22 عدد در هر کرت بدست آمد اما سود خالص حاصل از تیمار ch حدود 13.5 برابر بیش از بهترین تیمار این آزمایش (10rv) بود. درمجموع، روند تغییرات صفات طی سه سال آزمایش نشان داد که مزیت مصرف هیومستر سفرون نسبت به سایر تیمارها بیشتر است. لکن توصیه می‌شود در تحقیقات آتی مقادیر بیشتر این کود مورد بررسی قرار گیرد.