غایت‌گرایی مفسر قانون اساسی در پرتو اصل حاکمیت شرع

در چگونگی تفسیر قانون اساسی رویکردهای متعددی میان حقوقدانان وجود داشته و دارد که به طور کلی ذیل دو عنوان کلی منشاگرا و غیرمنشاگرا تقسیم شده است. یکی از زیرشاخه‌های غیرمنشاگرایی رویکرد تفسیری غایت‌گرا نام دارد که در آن تلاش می‌شود اهداف نگارش قانون از لابه‌لای متن و دیگر منابع استخراج و بر مبنای اهداف و ارزش‌های حاکم بر قانون اساسی تفسیر ارائه شود. از سوی دیگر یکی از اهداف بنیادین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ‌حاکمیت موازین شرعی بر هنجارهای حقوقی و سایر اعمال و وضعیت‌های حقوقی است. سوال اصلی پژوهش حاضر درباره امکان یا امتناع شناسایی غایت «حاکمیت شرع» با اتخاذ رویکرد تفسیری «غایت‌گرایی» در تفسیر قانون اساسی و کارایی آن نسبت به سایر رویکردهای تفسیری است. یافته‌های پژوهش با روش توصیفی‌ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای حاکی از آن است که شورای نگهبان در نظرات تفسیری خود در خصوص «نظارت شرعی بر قوانین و مقررات از بستر قوه قضاییه»، «جواز دریافت خسارت تاخیر تادیه از اشخاص خارجی»، «شمول مفهوم موازین شرع به احکام ثانویه»، و «زمان اثرگذاری ابطال مصوبات خلاف شرع» از این رویکرد تفسیری بهره برده است. همچنین در این رویکرد می‌توان تفاسیری جدید مانند «قابلیت تفویض نظارت شرعی» و «نظارت شرعی بر مصوبات نهادهای تشکیل‌شده به فرمان رهبری» را صادر کرد.

the purposivism of the interpreter of the constitution in light of the rule of sharia

there are many approaches among jurists in how to interpret the constitution, which are generally divided into two general headings of originalist and non-originalist. one of the sub-branches of non-originalianism is called the purposive interpretive approach, in which the goals of writing the constitution are extracted from the text and other sources and interpreted based on the goals and values governing the constitution. on the other hand, one of the fundamental goals of the constitution of the islamic republic of iran is the rule of sharia norms over legal norms and other legal acts and legal situations. the main question of the current research is about the possibility or refusal to identify the goal of “rule of sharia” by adopting the interpretive approach of “purposive” in the interpretation of the constitution and its efficiency compared to other interpretive approaches. the findings of the research using a descriptive-analytical method and library sources, indicate that the guardian council in its interpretive opinions regarding sharia supervision on acts and regulations through the judiciary, permission to receive compensation for late payment from foreigners, inclusion of the concept of sharia norms on secondary shari'a rulings and effective time of revocation of anti-sharia approvals have benefited from this interpretation approach. also, in this approach, new interpretations can be issued such as the ability to delegate shariah supervision and shariah supervision over the approvals of institutions established by the leader's decree.