امکان‌ و سازکارهای تشخیص قابلیت اعلام وصول طرح‌ها در مجلس شورای اسلامی مبتنی بر سیاست‌های کلی نظام قانون‌گذاری

افزایش تعداد طرح‌های بدون پشتوانه کارشناسی، کاهش کیفیت قوانین، و عدم امکان اجرای قوانین از مشکلات نظام قانون‌گذاری ایران است. یکی از راهکارهای رفع این موضوع فعالیت‌های کارشناسی پیش از اعلام وصول و درج ضمانت اجرای عدم اعلام وصول برای پیش‌نویس‌های نیازمند اطلاعات و داده است. از این رو، این سوال مطرح می‌شود که آیا در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران امکان اشتراط مولفه‌هایی برای اعلام وصول پیش‌نویس‌های تقنینی وجود دارد و در صورت مثبت بودن پاسخْ سازکار تشخیص قابلیت طرح در مجلس شورای اسلامی چیست. این پژوهش با روش توصیفی‌ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای در جهت پاسخ به این سوال کوشیده است. حاصل آنکه اگرچه با توجه به برداشت شورای نگهبان از اصل 74 در رویه موجود اعلام وصول طرح‌ها اختیاری نیست و هر طرحی به صرف داشتن امضای 15 نماینده مجلس اعلام وصول می‌شود، در نظام حقوقی ایران، امکان تعیین مولفه‌هایی برای تشخیص اعلام وصول در مجلس شورای اسلامی در چارچوب قانون اساسی وجود دارد. این مولفه‌ها می‌تواند با استفاده از ظرفیت سیاست‌‌های کلی نظام قانون‌گذاری تعیین و به صورت تدریجی اجرایی شود. از مهم‌ترین این مولفه‌ها تهیه گزارش ارزیابی تاثیرات پیش‌نویس‌های تقنینی است. در نهایت، جهت تضمین حقوق نمایندگی، احراز آن‌ها باید به صورت شکلی باشد. در صورت نبود اطلاعات کافی یا پیچیدگی‌های فنی موضوع، مجلس می‌تواند با استفاده از قوانین توانمندساز اقدام به پیشبرد اهداف خود کند. طبیعی است که اعلام وصول چنین پیش‌نویس‌هایی نیازمند احراز مولفه‌های یادشده نیست.

the possibility and mechanisms of recognizing the ability to declare collection in the islamic council based on the general policies of the legislative regime

increasing bills without expert support and decreasing the quality of laws and non-implementation of laws are among the problems of iran’s legislative system. one of the solutions to solve this issue is to carry out expert activities before announcing the receipt and include a guarantee of non-announcement of receipt for non-expert bills. therefore, the question arises whether in the legal system of the islamic republic of iran it is possible to require components to announce the receipt of legislative drafts? if the answer is positive, what is the mechanism for determining the feasibility of the bill in the parliament? this research has tried to answer this question by descriptive-analytical method and using library resources. as a result, although in the existing procedure, announcing the receipt of bills is not optional; however in iran’s legal system, it is possible to determine the components to recognize the declaration of collection in the islamic parliament within the framework of the iran’s constitution. these components can be determined and gradually implemented using the capacity of the general policies of the legislative system. finally, in order to guarantee the rights of representation, their verification must be formal. in addition to this strategy, in case of lack of information or technical complexities of the issue, the parliament can advance its goals by using empowering laws. the declaration of receipt of such drafts does not require verification of the mentioned components.