قواعد حل تعارض قراردادهای انتقال فناوری با اصول 81 و 153 قانون اساسی

انتقال فناوری از راه‌های پیشرفت کشورهای در حال توسعه است که از مجرای انعقاد قراردادهای بین‌المللی میان اشخاص حقیقی یا حقوقی به‌صورت دو یا چندجانبه صورت می‌پذیرد، اما گاهی مواقع، ممکن است مفاد قراردادهای انتقال فناوری با ایجاد نوعی سلطه‌گری از جانب انتقال‌دهنده همراه بوده و با برخی قوانین یا اصول حاکم بر نظام‌های سیاسی کشور انتقال‌گیرنده در تعارض باشد و مانع تحصیل نتیجه مطلوب طرفین شود؛ چنانکه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز دو اصل 81 و153 محدودیت‌هایی را برای قراردادهای انتقال فناوری به‌وجود آورده و نوعی تعارض را در مرحله اجرا ایجاد کرده است. در این پژوهش توصیفیتحلیلی، با طرح این پرسش که راه‌حل تعارض میان اصول81 و153 قانون اساسی که برخاسته از قاعده نفی سبیل است و لزوم بهره‌گیری از قراردادهای انتقال فناوری و تجویز آن‌ها در برخی قوانین چیست؟ مشخص شد که با حفظ مبانی، احکام و الزامات قاعده نفی سبیل، برای برون‌رفت از تعارض‌های موجود، می‌توان افزون‌بر قواعد حقوقی حل تعارض مانند  «قاعده حل تعارض انفصالی، شرطی و آلترناتیو» به دو قاعده فقهی «مصلحت» و «اهم و مهم» نیز استناد کرد تا بتوان ضمن صیانت از کیان نظام اسلامی و نفی هرگونه سلطه بیگانه، در عین حال، از مزایای موثر انتقال فناوری در جهت توسعه پایدار بهره برد.

conflict resolution rules of technology transfer contracts against articles 81 & 153 of the constitution

regarding developing countries, technology transfer is one of the ways to create change and progress which is concluded bilaterally or multilaterally through international agreements between natural or legal persons. but, the provisions of technology transfer agreements may be accompanied by a kind of domination by the transferor and conflicts with certain laws or principles governing the transmitting country and the parties to the contract can’t get the desired result. as in the constitution of iran, the two principles 81 and 153 have created restrictions for technology transfer contracts and a kind of conflict in the implementation stage of these contracts. in this descriptiveanalytical study, the question arises is “what is the solution to the conflict between articles 81 and 153 of the constitution and the need to use technology transfer contracts and prescribe them in laws?” in the results of this study, it was found that by preserving the principles, rules and requirements of “the negation of the way” rule, two jurisprudential rules of “expediency” and “the most important rule among two” as well as the legal principle of mutual respect can be invoked to get out of existing conflicts. it was also cited to be able to protect the integrity of the islamic system and deny any foreign domination, at the same time, take advantage of the effective benefits of technology transfer for sustainable development.