امکان‌‏سنجی حقوقی شفافیت آرای نمایندگان

عناصر و کنشگران اصلی نظام حکمرانی کشور کارکردها و نقش‏های متعدد و کاملی دارند که در صورت شفاف نبودن عملکرد آنان، جلب مشارکت عمومی و ظهور حاکمیت مردم تضعیف می‏شود. مجلس نیز به‌عنوان مهم‌ترین نهاد مردم‏سالار و عنصر تجلی اراده عمومی که به قانونگذاری و نظارت در کشور می‏پردازد، از این امر مستثنا نیست و باید بیش از پیش خود را در معرض عموم قرار دهد و در راستای تحقق شفافیت پارلمانی اقدام کند. یکی از مهم‌ترین ابعاد شفافیت پارلمانی، شفافیت آرای نمایندگان مجلس است که در جمهوری اسلامی ایران در چند سال اخیر محل چالش حقوقدانان بوده و طرح‏ها و لوایحی نیز در همین خصوص توسط مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شده‏اند؛ اما هیچ‏کدام به سرانجام نرسیده‏اند. فارغ از دلایل عدم تصویب طرح‏ها و لوایح مزبور، پرسش اصلی پژوهش آن است که در نظام حقوقی ایران امکان شفافیت آرای نمایندگان وجود دارد یا خیر؟ در همین زمینه و مبتنی بر بررسی‏های صورت‏گرفته، این نوشتار با بهره‏گیری از روش توصیفی تحلیلی به این برایند می‏رسد که مستفاد از اصول قانون اساسی، سیاست‏های کلی نظام و رویکرد مفسر قانون اساسی و برداشت قانونگذار عادی، امکان «شفافیت آرای نمایندگان» منطبق بر موازین حقوقی است. البته واضح است که این اصل مطلق نیست و مقید به استثنائاتی از جمله رعایت منافع عمومی و مصالح ملی است.

the legal feasibility of lawmakers’ voting transparency

the main actors of the governance system have multiple and complete functions. if their actions aren’t clear, attracting public participation and the emergence of people’s rule will be weakened. the parliament, as the most important pillar of democracy and the most important element of public will, that legislates and controls the whole system, is under this rule as well. so, parliament should expose itself to the public and try to realize parliamentary transparency. one of the most important aspects of parliamentary transparency is “the transparency of voting”. it has raise debates among lawyers over recent years in iran. many bills in this regard were initiated by the parliament but didn’t pass through. regardless of reasons for the disapproval, the main question is whether the transparency of voting is ever possible or not. in this regard and based on studies through descriptiveanalytical method, we reached the point that according to the constitution, general policies of the state, constitution interpreter’s view, and legislature interpretation of laws, the transparency of voting is completely legal and possible. transparency of voting has exceptions like respecting the public interests and national interests.