نقصان حکومت در فقه سیاسی؛ چالشها و الزامات

تکوین حکومت و پای‌بست مردم به نهاد حاکمیت، براساس مبانی فقهی عامه و امامیه، در گرو شکل‌یابی «صحیح» حکومت است. «صحیح بودن نهادها و سازوکارهای حاکمیتی» و در مقابل، نظریه‌ قوام‌نیافته فقهی «حکومت ناقص» در هریک از این مبانی، با وجود همنوایی، تفاوت‌های زیادی دارند. افزون‌بر این، نقصان حکومت، با چالش‌ها و ابهامات متعددی روبه‌روست که بر نسبت اختیارات و گستره ولیّ و مکلف به حاکمیت و تکالیف شهروندان تاثیرگذار خواهد بود. پژوهش حاضر با طرح و تبیین توصیفیتحلیلی، از سویی به نسبت‌سنجی تطبیقی حکومت ناقص در فقه عامه و زمینه‌های آن در فقه امامیه می‌پردازد و از سویی به احکام مختلف حقوق عمومی چنین حکومتی نظر دارد. مسئله مشروعیت یا اعتبار اقدامات مقامات یا نهادهای حقوقی داخلی که فاقد شرایط شرعی یا قانونی‌اند یا می‌شوند، نیز در چارچوب حکومت ناقص، می‌تواند بعد کاربردی این نظریه در حقوق اساسی حکومت‌های چنینی باشد. نتیجه آنکه، در فقه سیاسی امامیه، حکومت جور، ولایت عدول مومنان و انتخاب شخص غیراصلح به حکمرانی می‌تواند قالب‌ها یا زمینه‌های تحقق حکومت ناقص قرار گیرد.

Lack of Governance in Political Jurisprudence; Challenges & Requirements

The formation of the government and the adherence of the people to the institution of government, based on the principles of both Sunni and Shi’a jurisprudence, depends on the formation of the correct government. The correctness of governance institutions and mechanisms and conversely, the inconsistent jurisprudential theory of imperfect government in each of these principles, despite conformity, have significant differences. In addition, the weakness of the government faces many challenges and ambiguities that will affect the ratio of powers and scope of guardian and obligee to the sovereignty and duties of citizens. The present study, with a descriptiveanalytical design and explanation, deals with the comparative comparison of imperfect government in general jurisprudence and its contexts in Shi’a jurisprudence, and on the other hand, considers the various provisions of the public law of such government. The legitimacy or validity of domestic legal authorities’ (or institutions) actions that are not in line with sharia or legal conditions, can be a dimension of this theory in Iranian constitutional law. As a result, in Shi’a political jurisprudence, “the government of unjust”, “the guardianship of the believers” and “the election of a noncompetent person to rule”, can be the forms for the realization of an imperfect government.