تضمینات حق دادخواهی در نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر نظرهای شورای نگهبان

تبیین و بررسی تضمینات مستخرج از رویه شورای نگهبان در زمینه صیانت از حق دادخواهی افراد علاوه‌بر ثمرات نظری، می‌تواند قانونگذار عادی را با رویکرد این شورا در زمینه محدودیت‌های مغایر با این حق آشنا کند. کاوش در رویه شورای نگهبان و استخراج مواردی که این شورا در مقام صیانت از حق دادخواهی افراد، آن‌ها را متضمن سلب یا محدودیت این حق تشخیص داده است،‌ سوال اصلی این پژوهش است. مبتنی بر بررسی‌های صورت‌گرفته به روش توصیفی تحلیلی،‌ این نتیجه به‌دست آمد که شورای نگهبان در مقام تطبیق مصوبات مجلس شورای اسلامی با قانون اساسی،‌ با استناد به اصل 34 این قانون، «قابل اعتراض دانستن آراء مراجع شبه‌قضایی»، «ناموجه‌ دانستن انحصار رسیدگی در دیوان عدالت اداری به رسیدگی شکلی به آراء مراجع شبه‌قضایی»، «مخالفت با وضع تشریفات قانونی غیرموجه»، «مخالفت با مصونیت‌بخشی به افراد در رسیدگی قضایی»، «لزوم تصریح به امکان دادخواهی و مراجعه به مراجع قضایی» و «مغایرت الزام افراد به مراجعه به مراجع غیرقضایی برای حل و فصل خصومت یا تظلم‌خواهی» را به‌عنوان تضمینات حق دادخواهی افراد دانسته و عدم رعایت این موارد را محدودکننده یا سلب‌کننده این حق قلمداد کرده است.

Guarantees of the Right to Sue in the Islamic Republic of Iran’s Legal SystemFocusing on the Guardian Council Views

Explaining and reviewing the guarantees derived from the Guardian Council’s practice of protecting individuals’ right to sue, in addition to theoretical achievements, can familiarize the legislators with the council’s approach to restrictions contrary to this right. Examining the Guardian Council’s procedure and extracting the cases in which this council, in its position of protecting the right of individuals to sue, deems them to be deprived or restricted of this right, is the spot which the main question of this research emerges. Based on descriptiveanalytical studies, It was concluded that the Guardian Council, in the position of implementing the resolutions of the Islamic Consultative Assembly with the Constitution, based on Article 34 of this law, has considered as guarantees for the right of individuals to sue and has considered nonobservance of these cases as limiting or depriving this right. These phrases of the law are essential in this regard: recognizes the opinions of quasijudicial authorities as objectionable, considers unjustified the monopoly of the Court of Administrative Justice Judicial authorities, Opposition to unjustified legal procedures, Opposition to granting immunity to individuals in judicial proceedings, The need to specify the possibility of litigation and referral to judicial authorities and Contradiction of the obligation of individuals to refer to nonjudicial authorities for settlement Hostility or oppression”