بازشناسی مفهوم «مقررات و نظامات اداری» با تاکید بر رویه قضایی هیات عمومی دیوان عدالت اداری

مقررات اداری، قاعده قابل کاربست عمومی یک نهاد اداری است که قانون یا سیاستی را اجرا یا تفسیر می کند. «رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری‌ها و موسسات عمومی غیردولتی...» در صلاحیت هیات عمومی دیوان عدالت اداری است و صلاحیت شعب و هیات عمومی از یکدیگر متفاوت و جنس اعمال اداری موضوع صلاحیت آنها، متمایز است؛ این مقاله، با مداقه در رویه هیات عمومی دیوان، به مفهوم شناسی «مقررات و نظامات اداری» از طریق تبیین مصداقی آن پرداخته و به این سوال پاسخ می دهد که در تبیین مفهوم و تعیین مصادیق «مقررات و نظامات» چه معیارهایی را با توجه به رویه دیوان می توان ارائه کرد. مقررات اداری به عنوان دسته ای از قواعد حقوقی، از ویژگی های عمومیت و الزامی بودن پیروی می کنند و در رویه هیات عمومی نیز این دیدگاه پذیرفته شده است. اگر مصوبه اداری، متضمّن تصمیم خاص بوده و فاقد جنبه عام باشد، مقررات اداری به شمار نمی آید؛ همچنین اگر شامل یک پیشنهاد، مشاوره، نظر کارشناسی یا ابلاغ یک مصوبه باشد، الزام آور  نبوده و در زمره مقررات اداری نیست.

Recognizing the Concept of Administrative Regulations with the Emphasis on the Judicial Precedent of the General Board of the Administrative Justice Court

Administrative regulations are general applicable rules of an administrative agency which effectuates and interprets a law or policy. General Board of Administrative Justice Court (AJC) has the competence to adjudicate the petitions, plaints and objections of citizens against bylaws and other regulations of governmental and municipalities and public nongovernmental agencies. The competence of divisions and general board is separated from each other and the substance of administrative actions, under their competence is also different. This article, by scrutinizing on the precedent of the general board, tries to conceptualize the Administrative regulations and presents the criteria for clarifying the concepts and instances of those regulations in according to the general board’s precedent. Administrative regulations as a body of legal rules have the characteristics of generality and obligatory, and the general board of AJC recognizes it as well. If an administrative enactment includes a specific decision without any general aspect, it is not considered as an administrative regulation. Likewise, if it contains a proposal, consultancy, expert opinion or signification of an enactment, it won’t be mandatory and it is not an administrative regulation.