حفاظت از محیط زیست توسط شهروندان و سازمانهای مردم نهاد در چارچوب اصول هشتم (امر به معروف و نهی از منکر) و سی و چهارم قانون اساسی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

با توجه به عمومی تلقی نمودن حفاظت از محیط زیست و همگانی بودن امر به معروف و نهی از منکر در قانون اساسی، این مقاله نخست در صدد توجیه حفاظت از محیط زیست از طرق گوناگون نظیر توصیه و ارشاد، تذکر و اخطار تا دادخواهی در مراجع قضایی بر مبنای اصل هشتم و سی و چهارم است. همچنین ضمن نقد قانون آ.د.ک و با استناد به برخی آرای قضایی و نظرات حقوقی بر این امر متمرکز میشویم که با وجودی که قانون اساسی صراحتاً حق دادخواهی افراد را به رسمیت شناخته است، لکن در صورتی که شهروندان و سمن ها مستقیماً یا به طور غیرمستقیم از وقوع تخلفات زیست محیطی زیان ببینند، می توانند در محاکم قضایی دادخواهی نمایند. در غیر این صورت سمن های زیست محیطی واجد شرایطی که به تایید وزارت کشور و قوة قضائیه رسیده اند، صرفاً حق اعلام جرم و شرکت در مراحل دادرسی را خواهند داشت که این نوعی عقب گرد زیانبار از حق دادخواهی است. لذا با وجود نقص قوانین و مشکلاتی که در اعمال حق دادخواهی زیست محیطی شهروندان وجود دارد، توسعه ی رویکرد قوه ی قضائیه در برخی پرونده ها از طریق تفسیر موسع از قوانین و مقررات پیشنهاد میگردد.