تبیین حقوقی «حل معضلات نظام» در نظم حقوق اساسی ایران

اصطلاح «حل معضلات نظام» در بند 8 اصل 110 قانون اساسی به‏عنوان یکی از وظایف و اختیارات رهبری به ‏کار رفته است. ابهاماتی در خصوص این بند وجود دارد، مانند مرجع و ملاک اعلام و تشخیص معضل و همچنین مرجع نهایی ارائه‏ ی راه‏حل برای معضل که در این مقاله، با روشی توصیفی- تحلیلی تلاش شده تا به این پرسش‏ها پاسخ داده شود. در این زمینه با دقت در مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی آشکار می‏شود که هر معضلی که از طرق عادی نتوان آن را حل کرد، توسط رهبری از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام حل می‏شود. همچنین مطابق با آیین‏نامه‏ی داخلی مجمع و رویه ‏ی عملی آن، رهبری پس از اعلام موضوعی توسط مقامات اجرایی و سیاسی کشور، چنانچه موضوعی را معضل تشخیص دهد، به مجمع ارجاع می‏دهد؛ ازاین‏رو مجمع نمی‏تواند مستقیماً در امری به‏ عنوان حل معضل ورود داشته باشد، مگر اینکه رهبر به آن ارجاع داده باشد. آیین‏‌نامه‏‌ی داخلی مجمع، مجمع را در حل معضلات به‏ عنوان هیات عالی مستشاری برای رهبر قلمداد می‏کند. همچنین از رویه‏ ی عملی به‏نظر می‏رسد که رهبری با توجه به طریقی که مجمع فراروی ایشان قرار می‏دهد، عمل می‏کند؛ هرچند ممکن است در مواردی طریق ارائه‏ شده را مقید و مشروط سازد.