نیمرخ جرم شناختی بزهکاران سایبری

فن نسبتاً نوین ترسیم نیمرخ جنایی با مشارکت جرم شناسان، روان شناسان و مامورین اجرایقانون درصدد است با به تصویر کشیدن ویژگیهای احتمالیِ بزهکارانِ پرخطر از گذرِ بررسیِ آمارو پروندههای محکومین پیشین و مصاحبه با بزهدیدگان مستقیم یا با مشاهده صحنه جرم و آثاربهجای مانده از رفتارِ مرتکب، نیمرخی از آنان ارایه و درنتیجه در راستای شناساییِ آنان گامبردارد. این فن توان شناخت دقیقِ مرتکبین را ندارد، بلکه دایره مظنونین احتمالی را چنان محدودمیکند تا مامورین اجرای قانون بتوانند مرتکب واقعی را شناسایی کنند. استفاده از این فن تنها درارتباط با جرایم پرخطر و آن دسته از بزهکارانی که به دشواری شناسایی می شوند، منطقی وامکانپذیر است. ازاینرو، میتوان از این فن بهمنظور شناساییِ برخی گونههای بزهکاران سایبرینیز بهره برد. رایجترین گونههای طراحیِ نیمرخ جنایی عبارت است از: نخست؛ ایجاد? ی ک نما ازویژگیهای جمعیت شناختی - اجتماعی و روانی - رفتاری و نیز انگیزه های محکومین سابق(رویکرد استقرایی) و دوم؛ بررسی صحنه جرم و سپس تحلیل داده های گردآوری شده از آن(رویکرد استنتاجی). به دلایلی که اشاره خواهد شد، در این نوشتار بر گونه نخست، یعنی ترسیمنیمرخ جنایی به معنای خاص، تمرکز شده است. یافتههای این پژوهش که با تمرکز بر مطالعهوضعیت متهمین و محکومین جرایم سایبری در ایران به دستآمده، برخلاف نظر برخیجرمشناسان، نشان میدهد که بهطورکلی بزهکاران سایبری به مانند سایر بزه کاران از گروهیمتجانس و همگن تشکیل نمیشوند و انگیزههای آنان نیز متفاوت از بزهکاران دنیای واقعی نیست .بااینحال، برخی از ویژگیهایی که بدون پشتوانه علمی-تجربی نمایش داده میشود، می تواند بهنحو بارزی در بزهکاران سایبری محض و نه بزهکاران بهرهبردار از فضای سایبر، مشاهده شود.